Wielkie Rowy Afrykańskie
 
Encyklopedia PWN
Wielkie Rowy Afrykańskie, Great Rift Valley, East African Rift Valley,
system rowów tektonicznych w Afryce Wschodniej, na Wyż. Abisyńskiej i Wyż. Wschodnioafrykańskiej, będący częścią najdłuższego na Ziemi (ponad 6000 km) ryftu ciągnącego się południkowo od Rowu Jordanu i M. Martwego na północy po dolinę dolnej Zambezi w południowej Afryce.
Powstały w trzeciorzędzie (neogen) w miejscu starych uskoków platformy afryk.; ich tworzeniu towarzyszył silny wulkanizm; obejmują 2 gł. strefy ryftowe: zachodnią, zw. Wielkim Rowem Zachodnim i wschodnią, składającą się z Wielkiego Rowu Wschodniego i Rowu Abisyńskiego.
Wielki Rów Zachodni zaczyna się na południu rowem rz. Shire, jego przebieg wyznaczają obniżenia wykorzystane przez jeziora Niasa, Rukua, Tanganika, rz. Ruzizi, jez. Kiwu, Jez. Edwarda, rz. Semliki, Jez. Alberta i Nil Alberta; po obu stronach Wielkiego Rowu Zachodniego, prawie na całej długości, występują zrębowe masywy górskie i wyżyny, zbud. gł. z krystal. skał prekambru pociętych młodszymi intruzjami wulk.; najważniejsze z nich (od południa): góry Mlandżi (wys. 3000 m), wyż. Nyika (2606 m), masyw Rungwe (2961 m), góry Mitumba (3305 m), masyw Ruwenzori (5109 m); na północ od jez. Kiwu wulk. grupa górska Wirunga (4507 m).
Wielki Rów Wschodni zaczyna się na południowym rowem rz. Luangua, na północy jez. Niasa krzyżuje się z Wielkim Rowem Zachodnim, na Wyż. Wschodnioafrykańskiej rozpada się na wiele rowów, których przebieg wyznaczają rz. Great Ruaha i jez.: Ejasi, Manyara, Natron, Magadi, Naivasha, Nakuru, Baringo, Turkana (połączone z Rowem Abisyńskim); na południu Wielki Rów Wschodni otaczają zrębowe masywy górskie, zbud. gł. z krystal. skał prekambru (np. góry Muczinga, wys. 1850 m); na północy zaznaczyły się silne zjawiska wulk., są liczne czynne i wygasłe wulkany — gł.: Kilimandżaro (Kibo, 5895 m), Kenia (5199 m), Meru (4567 m), Elgon (4321 m). Przedłużenie Wielkiego Rowu Wschodniego — Rów Abisyński biegnie od jez. Turkana, wzdłuż jezior: Czeu Bahyr (Stefanii), Abbaja, Zyuaj i in. mniejszych do Kotliny Danakilskiej, u wybrzeży M. Czerwonego i Zat. Adeńskiej; oddziela Wyż. Abisyńską od Wyż. Somalijskiej. Kontynuacją tektoniczną Wielkich Rowów Afrykańskich jest dolina ryftowa na dnie M. Czerwonego oraz Rów Jordanu.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Wielkie Rowy Afrykańskie (Afryka)fot. A. Walewski/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia