Węgry. Muzyka
 
Encyklopedia PWN
Węgry. Muzyka.
W średniowieczu był uprawiany na Węgrzech chorał gregoriański; rozkwit kultury muz. nastąpił zwłaszcza w 2. poł. XV w. za panowania Macieja Korwina (zakładano zespoły wokalno-instrumentalne) oraz w XVI w., kiedy zaczęto wydawać pierwsze zbiory pieśni świeckich (1536–38 A. Farkasa i 1554 S. Tinódiego), pieśni rel. oraz psalmów w języku węg.; działał też wtedy wybitny lutnista V. Bakfark; w XVII w. pojawiły się zbiory tańców na instrumenty klawiszowe (J. Bihari, A. Csermák, J. Lavotta, M. Rózsavölgyi); w XVIII w. uprawiano lirykę wokalną, popularną muzykę taneczną, wykonywaną przez kapele cygańskie (m.in. tzw. verbunkos, taniec podobny do czardasza, tańczony przez zwerbowanych żołnierzy); tendencje nar. silniej przejawiły się w XIX w. w operze (F. Erkel); muzyka symfoniczna (M. Mosonyi) i fortepianowa zyskały rangę świat. dzięki osobowości artyst. F. Liszta; w końcu XIX w. wsławili się skrzypek J. Hubay i pianista E. Dohnányi; kierunek nar.-folklorystyczny podjęli w XX w. B. Bartók i Z. Kodály oraz ich kontynuatorzy — L. Weiner, F. Szabó, P. Kadosa; współcz. twórczość reprezentują: G. Ligeti, działający gł. w Niemczech, oraz I. Szelényi, E. Székely, G. Kurtág, A. Szöllösy, R. Kókai, A. Mihály, R. Maros, R. Sugár, P. Járdányi, T. Harsányi, E. Szervánsky, A. Molnar, S. Veress, Gy. Ránki, J. Viski, G. Dávid, T. Sárai, Z. Durkó, M. Máros. Główne instytucje muz. powstały w XIX w. w Budapeszcie, m.in. teatr operowy (1837), konserwatorium (1840), filharmonia (1853), akad. muz. (1875). Węgierska muzyka lud. łączy elementy ugrofińskie i słow. z wpływami instrumentalnej muzyki cygańskiej, które przyczyniły się do spopularyzowania w XIX w. czardasza; autentyczną, starą muzykę lud. odkryli i udostępnili: Bartók, Kodály i L. Lajtha; jej cechy charakterystyczne to: bezpółtonowa pentatonika, skale kośc., rytmika recytatywno-improwizacyjna.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia