Verdi Giuseppe
 
Encyklopedia PWN
Verdi
[wẹrdi]
Giuseppe Wymowa, ur. 10 X 1813, Le Roncole k. Busseto (prow. Parma), zm. 27 I 1901, Mediolan,
kompozytor włoski, jeden z największych kompozytorów operowych w historii.
Kalendarium
Urodził się 10 X 1813 w Le Roncole koło Busseto (prowincja Parma). Po nauce muzyki w Busseto u F. Provesiego kontynuował studia w Mediolanie u V. Lavignii; 1836 został dyrygentem orkiestry miejskiej i nauczycielem szkoły muzycznej w Busseto.
Twórczość operowa
Jego pierwsze opery, wystawione w Mediolanie: Oberto, Conte di San Bonifacio (1839) i Un giorno di regno (1840), miały mierne powodzenie; przełomem było wystawienie 1842 Nabuchodonozora (włoskie Nabucco), ze słynnym, śpiewanym unisono chórem Va pensiero, który stał się wkrótce hymnem narodowym jednoczących się Włochów; kolejne dzieła Verdiego: Lombardczycy (Mediolan 1843), Ernani (Wenecja 1844), I due Foscari (Rzym 1844), Macbeth (Florencja 1847), Luisa Miller (Neapol 1849), zwróciły uwagę publiczności włoskiej na indywidualność młodego kompozytora, także z powodu zawartych w ich librettach aluzji politycznych, szczególnie aktualnych w czasie toczącej się walki o niepodległość Włoch; nazwisko kompozytora odczytywano jako swoisty skrótowiec hasła: Vittorio Emanuele Re D’Italia. Kolejne 3 opery: Rigoletto (Wenecja 1851, wg dramatu V. Hugo Le roi s’amuse), Trubadur (Il trovatore, Rzym 1853) i Traviata (Wenecja 1853, wg Damy kameliowej A. Dumasa syna) przysporzyły kompozytorowi sławy międzynarodowej; na zamówienie Paryża napisał dzieło w stylu wielkiej opery francuskiej — Nieszpory sycylijskie (1855), które jednak nie odniosło większego sukcesu, podobnie jak, napisana na zamówienie, Rosji Moc przeznaczenia (1862); natomiast popularność zdobyły opery Bal maskowy (Rzym 1859, wg Gustawa III E. Scribe’a) i Don Carlos (Paryż 1867, wg F. Schillera). Na zamówienie kedywa egipskiego powstała Aida (wg libretta A. Ghislanzoniego), wystawiona 1871 w Kairze, w związku z otwarciem Kanału Sueskiego. Giuseppe Verdi tworzył do późnej starości, o czym świadczą jego dwa ostatnie mistrzowskie dzieła sceniczne — w wieku 74 lat skomponował do libretta A. Boita Otella (Mediolan 1887), kompozycję zbliżoną do dramatu muzycznego, mając zaś lat 80 — komedię liryczną Falstaff (również do libretta Boita, wg Szekspira, Mediolan 1893), która otworzyła nowe perspektywy rozwojowe dla opery komicznej. Verdi zmarł 27 I 1901 w Mediolanie.
Ewolucja stylu i powstanie nowożytnej opery
Twórczość operowa Verdiego ewoluowała, podobnie jak sam gatunek opery w tym czasie; wyodrębnia się w niej 3 okresy: 1) wczesny (do 1850), w którym kompozytor nawiązywał do opery heroicznej V. Belliniego i G. Donizettiego (powstały wtedy m.in. opery Oberto, Conte di San Bonifacio, Nabucco, Ernani, Macbeth); 2) środkowy (ok. 1850–1870), odznaczający się pełną dojrzałością (m.in. opery: Rigoletto, Trubadur, Traviata, Nieszpory sycylijskie, Simon Boccanegra, Bal maskowy, Moc przeznaczenia, Don Carlos, Aida); 3) późny (od 1887), wykazujący wpływ dramatu muzycznego (zapowiedzią zmian był Don Carlos, a dziełami reprezentatywnymi — Otello i Falstaff).
Rozwój muzyki Verdiego przebiegał w kierunku ograniczenia roli arii na rzecz recytatywu, w którym partie orkiestrowe stawały się środkiem charakterystyki muzycznej (stąd określenie „scena”, oznaczające ściśle określony ustęp dramatu); u Verdiego częściej pojawia się w operze pieśń w miejsce tradycyjnej arii; w Otellu np. tradycyjne arie i recytatywy zanikają niemal całkowicie, choć Verdi nie zrezygnował nigdy z wyrazowej roli kantyleny; w późnym okresie dokonywała się ponadto kameralizacja opery — kompozytor ograniczał skład orkiestry. Przemiany te wywarły wpływ na dalsze losy muzyki dramatycznej w XX w.
Inna twórczość muzyczna
Poza 34 operami (niektóre z nich redagowane kilkakrotnie, np. Macbeth, Don Carlos) Giuseppe Verdi pozostawił Requiem (1874), poświęcone pamięci swego przyjaciela, poety A. Manzoniego, kantatę Inno delle nazioni (1862), 12 romansów na głos i fortepian (1838, 1845), Kwartet smyczkowy e-moll (1873) i wiele dzieł religijnych (Ave Maria 1897, Te Deum 1896, Stabat Mater 1897). W Parmie działa Instytut Verdiowski (Istituto di Studi Verdiani), koncentrujący się na badaniach nad życiem i twórczością kompozytora.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia