Turku 
, szwedz. Åbo,
m. w południowo-zachodniej Finlandii, przy ujściu rz. Aurajoki do Morza Bałtyckiego; ośrodek adm. regionu Finlandia Południowo-Zachodnia.
, szwedz. Åbo,
Turku
Encyklopedia PWN
przemysł stoczn., metal. włók., spoż., maszyn., hutnictwo żelaza; jeden z gł. portów handl. kraju; węzeł kol. i drogowy; port lotn.; 2 uniw. (z językiem wykładowym szwedz. i fińskim), instytuty specjalistyczne, obserwatorium astr.; biblioteki; teatr (zał. 1838); muzea: hist. (w zamku), sztuk pięknych, sztuki stosowanej i rzemiosła, przyr., katedralne, V. Aaltonena, J. Sibeliusa. Około 10 km na zachód od Turku — Naantali, znany ośr. turyst. (budowle zabytkowe, port żeglarski) i uzdrowisko.
Historia. Założone w poł. XII w. przez Szwedów, najstarsze miasto w Finlandii, siedziba biskupstwa; za panowania szwedz. gł. ośrodek handl. i adm. kraju; od zał. 1640 uniw. (przez szwedz. gubernatora P. Brahe mł.) także centrum kult.; w XVII–XVIII w. zniszczenia w toku wojen szwedz.-ros.; 1743 traktat pokojowy przyznający Rosji południowo-wschodnią część Finlandii; 1809–12 stol. Wielkiego Księstwa Finlandii w unii z Rosją; 1827 ogromne zniszczenia podczas pożaru, po którym uniw. przeniesiono do Helsinek; 1917 reaktywowanie uniw. szwedz., 1920 założenie uniw. fińskiego
Zabytki. Dzielnica starego Turku ocalała po pożarze 1827 (drewniana zabudowa końca XVIII–pocz. XIX w.); rom.-got. katedra (XIII–XV w., restaurowana XIX w.) — 5-nawowa bazylika z wieżą w fasadzie zachodniej i kaplicą (XVIII w.); we wnętrzu liczne nagrobki; średniow. kościoły: Św. Kariny i NMP, cerkiew greckokatol. (1846, J.C.L. Engel), neogot. kościół Św. Michała (XIX/XX w.); zamek (XIII w., rozbudowa XIV–XVII w.), na pobliskiej wyspie — ruiny pałacu biskupiego (XIV w.); budynek dawnego obserwatorium astr. (2. poł. XVII w., restaurowany po pożarze 1827 przez Engela); budowle użyteczności publicznej z XIX w., m.in.: budynek uniw. szwedz. (1802–16), ratusz, teatr, zabudowania targowe; z XX w. budowle wg projektów wybitnych architektów fińskich A. Aalto (teatr, 1928), E. Bryggmana (kaplica cmentarna, 1939–41) i in.; miasteczko studenckie (1969), hala sport. (1971).
