Tunezja. Historia

Tunezja. Historia.

Na przełomie III i II tysiąclecia p.n.e. nastąpił napływ ludności koczowniczej ze wschodu i z południa na teren ob. Tunezji. Od II tysiąclecia p.n.e. na wybrzeżach powstawały kolonie fenickie, z których największe znaczenie osiągnęła Kartagina. W wyniku III wojny punickiej w 146 p.n.e. tereny państwa kartagińskiego przeszły pod panowanie rzymskie, przekształcone w bogata prowincję Africa. W V w. n.e. Rzymianie zostali wyparci przez Wandalów. W połowie VI w. miejsce ich zajęli Bizantyńczycy. W 2. połowie VII w. Tunezję opanowali Arabowie, podporządkowując ją kalifatowi jako prowincję Ifrikijja i szerząc islam. Sprawowały tu władzę dynastie: Aghlabidzi (IX w.), Fatymidzi (X w.), Almohadzi (XII w.), Hafsydzi (XIII–poł. XVI w.). W 1574 Tunezja została prowincją turecką w składzie imperium osmańskiego. Od 1590 faktyczna władza przeszła w ręce bejów, tylko formalnie uznających zwierzchnictwo sułtana. Wybrzeże Tunezji stało się wówczas bazą piratów.

W XIX w. coraz intensywniejsza penetracja europejska (rywalizacja Francji i Wielka Brytanii, później także Włoch). Również miejscowi władcy — bejowie (dejowie) z dynastii Husajnidów (panującej od 1705) — podjęli próby modernizacji gospodarki dzięki pomocy kapitału zagranicznego. Postępowało uzależnienie gospodarcze od Francji. W 1881 (układ w Bardo) ustanowiono protektorat francuski (przy formalnej władzy bejów). Od początku francuskiej okupacji rozwijał się ruch antykolonialny, który w XX w. przyjął formy zorganizowane. W latach 20. powstały partie polityczne, m.in. 1920 partia Dustur. W okresie II wojny światowej Tunezja dostała się pod okupację włosko-niemiecką i była terenem walk; od 1943 ponownie w rękach francuskich. Po wojnie wzmogła się walka o niepodległość, głównie metodami politycznymi (m.in. demonstracje), lecz także działalność partyzancka. W 1951 doszło do porozumienia z Francją, które uregulowało problemy zarządzania krajem. W 1952 sprawa Tunezji znalazła się na forum Rady Bezpieczeństwa ONZ. W 1954 uzyskała ona autonomię wewnętrzną, 1956 — pełną niepodległość (tylko Bizerta pozostała do 1963 bazą francuską). Od 1956 Tunezja należy do ONZ. W 1957 ogłoszono republikę.

Władzę w Tunezji objęła partia Neo-Dustur (powstała 1934 z partii Dustur), której przywódca H. Burgiba został prezydentem, a 1970 — także premierem; za jego rządów modernizacja kraju, polityka niezaangażowania, współpraca z państwami zachodnimi, umocniono także więzi gospodarczej, politycznej i kulturalnej z Francją. W latach 70. wystąpiły wewn. problemy polityczne i gospodarcze. W 1974 parlament wprowadziło poprawki do konstytucji zapewniające Burgibie dożywotnią prezydenturę. W 1979, po podpisaniu przez Egipt układu z Izraelem, przeniesiono siedzibę Ligi Państw Arabskich z Kairu do Tunisu. Po zamieszkach wynikłych z trudności gospodarczych (przełomie lat 70. i 80.) zaczęła się demokratyzacja życia, m.in. władze dopuściły do działalności inne partie. W 1987 opozycja wewnątrzpartyjna odsunęła od władzy prezydenta Burgibę; premierem został Zin al-Abidin Ben Ali (od 1989 także prezydent). W 1996 Tunezja nawiązała stosunki dyplomatyczne z Izraelem na niższym szczeblu jako 4. państwo arabskie. W prezydenckich i parlamentarnych wyborach 1999 ogromną większość głosów zdobył Zin al-Abidin (2004 kolejna reelekcja) i rządząca partia, która w roku następnym wygrała również wybory do władz samorządowych. Wiosną 2001 prezydent zlecił ministerstwu spraw wewnętrznych dochodzenia we wszystkich sprawach nadużyć ze strony sił bezpieczeństwa, zapewniając, że proces demokratyzacji Tunezji zostanie przyspieszony. rewolucji); 2011 rewolta społ., koniec rządów Zgromadzenia Demokr.-Konst. pod przywództwem prez. Z. al-Abidina Ben Alego, nowe wybory i zwycięstwo Hizb an-Nahda (prez. Al-Munsif al-Marzuki); od 2014 prez. Al-Badżi Ka’id as-Sibsi (wywodzący się ze Zgromadzenia Demokr.-Konst.