Traktat konstytucyjny, właśc. Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy, ang. Treaty establishing a Constitution for Europe, fr. Traité établissant une Constitution pour l’Europe,
umowa międzynar. między państwami UE, podpisana 29 X 2004 w Rzymie;
Traktat konstytucyjny
Encyklopedia PWN
oprac. przez Konwent Eur. (II 2002–VII 2003), T.k. miał zastąpić dotychczasowe traktaty eur. (m.in. traktaty rzymskie, Traktat o Unii Europejskiej i in.) i ustanowić nowe zasady funkcjonowania UE, wzmacniając współpracę Unii. Składa się z preambuły, 4 części i aktu końcowego; części T.k. zawierają: (I) określenie definicji i celów UE, praw podstawowych i obywatelstwa, kompetencji UE i jej instytucji i organów, (II) Kartę praw podstawowych Unii, (III) określenie zasad polityki wewn. i zewn., funkcjonowania instytucji i organów UE, a także założeń finansów Unii, (IV) postanowienia ogólne i końcowe, protokoły i załączniki; T.k. wprowadzał m.in.: osobowość prawną UE, obywatelską inicjatywę ustawodawczą, utworzenie stanowiska przewodniczącego Rady Eur. i min. spraw zagr. UE, a także możliwość zawieszenia członkostwa w UE lub wystąpienia z niej. Planowano, że T.k. wejdzie w życie 1 XI 2006, pod warunkiem uprzedniej ratyfikacji przez wszystkie państwa członkowskie UE; jednak V i VI 2005 większość głosujących w referendach we Francji i Holandii wypowiedziała się przeciw ratyfikacji; skutkiem tego część państw UE zawiesiła procedury ratyfikacji; do końca 2006 T.k. został zaaprobowany przez 16 (z 25) państw UE.
