Toulouse-Lautrec Henri
 
Encyklopedia PWN
Toulouse-Lautrec
[tulụz lotrẹk]
Henri de Wymowa, ur. 24 XI 1864, Albi, zm. 9 IX 1901, Château de Malormé,
francuski malarz, rysownik i grafik; jeden z najwybitniejszych postimpresjonistów.
Kalendarium
Urodził się 24 XI 1864 w Albi w arystokratycznej rodzinie. Chorowity i upośledzony fizycznie (wada genetyczna spowodowana zbyt bliskim stopniem pokrewieństwa rodziców), od dzieciństwa przejawiał zamiłowanie do rysunku.
Malarz Montmartre’u
Od 1882 przebywał w Paryżu; studiował w École de Beaux-Arts (1882 u L. Bonnata i 1883–87 u F. Cormona), gdzie poznał m.in. V. van Gogha; 1884 zamieszkał na Montmartrze, którego kawiarnie, kabarety, sale tańca i domy publiczne, obok wyścigów konnych, stały się głównym tematem jego dzieł; znakomite oddanie atmosfery tych miejsc świadczy o wyczulonym zmyśle obserwatorskim Toulouse-Lautreca, który nie tylko czerpał natchnienie z przybytków uciech lecz również je dekorował i reklamował projektując plakaty, w dużej mierze przyczyniając się tym do wzrostu popularności m.in. Moulin Rouge. Tematyka dzieł i sposób życia spowodowały jego odsunięcie od sfer, z których pochodził. Nie czuł się jednak osamotniony w otoczeniu nowych przyjaciół i wielbicieli wywodzących się spośród bywalców Montmartre’u. Przez kilka lat związany był z modelką E. Degasa i A. Renoira, później znaną malarką, S. Valadon (matka Utrilla). Wystawiał w Paryżu (od 1886, m.in. w Salonie Niezależnych) i Brukseli (z grupą Les XX). Na jego twórczość wpływ wywarły drzeworyty japońskie, przede wszystkim jednak dzieła Degasa. Podziw dla mistrza nie był odwzajemniony — Degas nie poważał ani Toulouse-Lautreca, ani jego sztuki („wszystko to na odległość śmierdzi syfilisem”). We wczesnych obrazach i pastelach Toulouse-Lautrec nawiązywał do dzieł impresjonistów (Portret Matki 1882 — Musée Toulouse-Lautrec, Albi, Wyścigi 1881 — tamże, Tancerki 1885 — Chicago Art Institute). Z czasem uprościł formy, a wyrazistą plamę barwną ograniczał ciemnym konturem (Moulin de la Galette 1889 — Chicago Art Institute, W salonie przy rue des Moulins 1894 — Musée Toulouse-Lautrec, Toaleta 1896 — Musée d’Orsay, Paryż), zwłaszcza w plakatach (1891–1901), z których uczynił samodzielne dzieła sztuki (Moulin Rouge, La Goulu 1891, Kawiarnia „Les Ambassadeurs“: Aristide Bruant 1892 — Musée Toulouse-Lautrec, La Divan Japonais 1893 — zbiory prywatne); w ostatnim okresie twórczości paleta wyraźnie staje się ciemniejsza. Jego prace pełne niezwykłej ekspresji stanowiącej zapowiedź XX-wiecznego ekspresjonizmu, odznaczały się wyrywkową kompozycją, dekoracyjnym konturem i intensywną, płaską plamą barwną. Postacie wyróżniały karykaturalne zniekształcenia zacierające rysy twarzy, przerysowanie gestu, mimiki, fryzury, ubioru itp., czyniąc przedstawiane sylwetki niesympatycznymi. Ilustrował książki (m.in. Histoires naturelles J. Renarda, 1899); był świetnym karykaturzystą; najbardziej znany i popularny jako grafik, a zwłaszcza jako plakacista — wywarł wielki wpływ na powstanie i rozwój współczesnego plakatu, przez który Toulouse-Lautrec stał się współtwórcą Art Nouvea, prowadzącej bezpośrednio do secesji. Wielokrotnie powtarzał tematy, ujęcia modeli; pozostawił ogromną spuściznę: obrazy olejne, akwarele, pastele i rysunki, listy — bogate zbiory znajdują się w muzeum Toulouse-Lautreca w Albi, założonym po śmierci artysty przez jego matkę (za fundusz, które zdobyła dzięki wypromowanym i po części sprzedanym obrazom syna). Sławę zdobył za życia — był artystą poszukiwanym przez marszandów i wystawców, był ceniony przez krytyków. Jak nikt inny ucieleśniał ducha belle époque i fin de siècle’u płacąc za to wysoką cenę — mając organizm wyniszczony przez alkoholizm i chorobę weneryczną, żył krótko, jedynie 37 lat. Zmarł 9 IX 1901, w rodzinnej posiadłości, koło Malromé (departament Gironde).
zgłoś uwagę
Ilustracje
Toulouse-Lautrec Henri de, W salonie, 1895 — Albi, Muzeum Toulouse-Lautrecafot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Toulouse-Lautrec Henri de, Salon des Cent, plakat , 1896fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Toulouse-Lautrec Henri de, Jane Avril, plakat, 1898fot. A. Pieńkos/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Guilbert Yvette, portret malowany przez H. de Toulouse-Lautreca,1894 — Muzeum Sztuk Plastycznych im. A. Puszkina, Moskwafot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Toulouse-Lautrec Henri de, Portret Misi Godebskiej, ok. 1900fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia