TCP/IP, ang. Transmission Control Protocol/Internet Protocol,
inform. najpopularniejsze protokoły komunikacyjne dla sieci komputerowych;
TCP/IP
Encyklopedia PWN
zaproponowane 1974 przez V. Cerfa i R. Kahna dla sieci rozległych (jako jeden protokół pod nazwą TCP), 1977 uruchomione eksperymentalnie, a 1978 rozdzielone na 2 odrębne protokoły; od 1 I 1983 przyjęte jako podstawa sieci Arpanet, a następnie Internet.
Protokół IP odpowiada warstwie sieci w modelu standardowym OSI (ang. Open System Interconnection); określa sposób przesyłania informacji w tzw. datagramach; każdy datagram zawiera adresy nadawcy i odbiorcy, identyfikujące sieć lokalną oraz komputer w sieci; adres IP może być przydzielony na stałe (np. serwerowi dostępnemu w Internecie) albo czasowo (np. komputerowi łączącemu się z Internetem przez komutowane łącze telefoniczne). W stosowanej od 1983 wersji 4. adres IP ma dł. 32 bitów, z których część określa numer lokalnej sieci, a pozostałe — numer komputera w tej sieci. W związku z ograniczeniami adresowania 32-bitowego zdefiniowano standard IP v. 6 (wersja 6.), w którym na adres przewidziano 128 bitów, w tym 48 na numer węzła w sieci lokalnej. Jeśli nadawca i odbiorca należą do tej samej sieci lokalnej, datagram jest przekazywany bezpośrednio, z użyciem adresów fiz.; w przeciwnym razie datagram jest kierowany do urządzenia elektronicznego zw. ruterem, które przekazuje go do jednej z sąsiednich sieci (trasowanie); tablice trasowania są tworzone przez każdy ruter na podstawie informacji o połączeniach w sieci i mogą być zmieniane, tak że kolejne datagramy między tymi samymi węzłami mogą być kierowane różnymi drogami. Protokół IP nie gwarantuje dostarczenia datagramu do adresata; np. w przypadku przeciążenia lub uszkodzenia połączenia albo chwilowego błędu transmisji datagramy mogą być pomijane (gubione).
Protokół TCP odpowiada warstwie transportu w modelu OSI i gwarantuje niezawodne przesyłanie danych. Transmisja danych z wykorzystaniem TCP wymaga najpierw zestawienia log. połączenia między nadawcą a odbiorcą, co następuje przez wymianę datagramów IP. Strumień danych jest dzielony na segmenty, przesyłane także jako datagramy; każdy segment jest poprzedzony nagłówkiem zawierającym m.in. kolejny numer i informację o połączeniu; odbiorca co pewien czas przesyła nadawcy datagram potwierdzający, które segmenty już otrzymał; jeśli w ustalonym czasie potwierdzenie nie nadeszło, nadawca ponownie wysyła nie potwierdzone segmenty (retransmisja).
Aby umożliwić utrzymywanie wielu połączeń równocześnie, w każdym węźle można zdefiniować do ok. 16 tys. tzw. portów; połączenia z każdym portem są związane z innym protokołem wyższego poziomu i inną usługą, np. port nr 25 służy do wymiany poczty elektronicznej (protokół SMTP), a port nr 80 — do dostępu do stron WWW (protokół HTTP). Gdy nie jest wymagana niezawodność połączenia, a trzeba unikać dodatkowych opóźnień i obciążenia sieci (np. przy wymianie informacji diagnostycznych, czasami przy transmisji obrazu i głosu), zamiast protokołu TCP stosuje się protokół UDP (ang. User Datagram Protocol); pozwala on definiować i wykorzystać porty przy adresowaniu datagramów, ale nie zapewnia identyfikacji datagramów, potwierdzeń i retransmisji.
Jarosław Deminet
