Szwajcaria. Sztuka
 
Encyklopedia PWN
Szwajcaria. Sztuka.
Najstarsze zabytki Szwajcarii pochodzą z czasów prahist.; z czasów rzymskich zachowały się ruiny budowli, mozaiki, rzeźby, wyroby złotnicze. Decydujący wpływ na rozwój sztuki szwajc. wywierały kraje sąsiednie, a zróżnicowanie etniczne sprzyjało powstawaniu licznych odmian sztuki. Od VI w. zakładano klasztory benedyktyńskie (St. Maurice d'Agaune, Payerne, Sankt Gallen), rozwijało się miniatorstwo, rzeźba w kości słoniowej i malarstwo ścienne. Sztukę rom. reprezentują opactwa w Romainmôtier, Szafuzie i Payerne, katedry w Chur, Bazylei, Zurychu, baptysterium w Riva San Vitale, figuralna rzeźba, malarstwo ścienne i miniaturowe (Einsiedeln). W gotyku wzniesiono m.in.: katedry w Lozannie, Fryburgu i Bernie, zamki — Chillon, w Lozannie, Bellinzonie, Aigle, kościoły cysterskie (Bonmont) i zakonów żebrzących oraz obronne (Sion); w XIII–XVI w. rozbudowano katedry w Bazylei, Zurychu, Chur, Lozannie, Sion i Genewie; budownictwo mieszkalne reprezentują oryginalne domy o wysokich dachach z szerokimi okapami i ściętymi naczółkami, ratusze w Bernie, Fryburgu. Rozwijała się got. rzeźba arch. i nagrobkowa, malarstwo ścienne, miniaturowe i witrażownictwo (Königsfelden) oraz rzemiosło artystyczne. W 1. poł. XV w. tworzył malarz K. Witz; od pocz. XVI w. rozwijał się renesans; zaznaczyły się wpływy wł. (katedra w Lugano, kolegiata w Bellinzonie, S. Lorenzo w Locarno; budowle świeckie z arkadowymi dziedzińcami; zamki, np. Brig, ratusz w Lucernie). Formy renesansu północnego wystąpiły w architekturze mieszczańskiej, wpływy fr. — w zachodniej Szwajcarii. Czołowymi artystami renesansu byli: grafik i złotnik — U. Graff, malarze — N. Manuel, zw. Deutsch, H. Leu (mł.), T. Stimmer, działający w Niemczech J. Amman i Merianowie; w Szwajcarii przebywał H. Holbein (mł.). Architekturę baroku reprezentują kościoły jezuickie w Lucernie i Solurze (2. poł. XVII w.), zespoły klasztorne w Einsiedeln i Sankt Gallen, kamienice i pałace o formach architektury niem. i francuskiej. Malarstwo barok. reprezentują G. Serodine, S. Gessner, rokokowe — J.E. Liotard. Klasycyzm zaznaczył się gł. w architekturze miast; w rzeźbie styl ten reprezentowali A. Trippel, J.A. Christen. Poza Szwajcarią działali A. Graff i A. Kauffmann. W XIX w. budowano w stylach hist.; rozwijało się malarstwo pejzażowe i rodzajowe o rodzimej tematyce (F. Diday, A. Calame, F. Buchser i Włoch G. Segantini). W Wielkiej Brytanii tworzył J.H. Fussli, we Włoszech — L. Robert. Z symbolizmem byli związani A. Böcklin i F. Hodler. Wśród rzeźbiarzy wyróżnił się A. de Niederhäusern, zw. Rodo. Od pocz. XX w., rozwijała się architektura nowocz. (K. Moser, M.E. Haefeli, R. Steiger, H. Baur); gł. poza Szwajcarią działali: Le Corbusier, H. Meyer, M. Bill. W malarstwie i grafice wybitną rolę odegrali: C. Amiet, F. Vallatton, R. Auberjonois, P. Klee, S. Taeuber-Arp, w rzeźbie — A. Giacometti, M. Bill, H. Haller. We współcz. sztuce szwajc. ważne miejsce zajmują grafika użytkowa, rzemiosło artyst., wzornictwo przem.; wyróżniają się m.in.: grafik i rzeźbiarz — B. Luginbühl, malarze — H. Berger, E. Morgenthaler, A. Schnyder, H. Mattmüller, R. Iseli.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Arp Hans, Refleksja, 1960 — Muzeum Sztuki Nowoczesnej Luizjana, Humlebækfot. J. Gruszczyńska/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Witz Konrad, Zwiastowanie, ok. 1440, Norymberga, Germanisches Nationalmuseumfot. A. Pieńkos/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Witz Konrad, Połów ryb na jeziorze Genezaret, rewers skrzydła Ołtarza Św. Piotra, Musée d'Art et d'Histoire, Genewa fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Sankt Gallen, klasztor Benedyktynów (Szwajcaria)fot. A. Pieńkos/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia