Szwajcaria. Gospodarka
 
Encyklopedia PWN
Szwajcaria. Gospodarka.
Kraj wysoko rozwinięty, jeden z najbogatszych w świecie. Długotrwała neutralność (od 1815) i zasada nienaruszalności tajemnicy bankowej ugruntowały zaufanie do Szwajcarii jako finansowego centrum Europy i świata; napływ obcych zasobów pieniężnych umożliwił stopniowy rozwój rodzimego, wysoko wyspecjalizowanego przemysłu, intensywnego rolnictwa i turystyki. W latach 80. XX w. niewielkie tempo wzrostu gospodarczego (przeciętnie 2,1% rocznie), od początku lat 90. — recesje, spadek produktu krajowego brutto o 0,3% w 1992 i 0,9% w 1993. Z końcem lat 90. nastąpiło powolne ożywienie gospodarcze (wzrost PKB o 1,6%, 2001). Szwajcaria związana jest z krajami UE szeregiem umów, głównie handlowo-finansowych, mającymi osłabić niekorzystne tendencje gospodarcze wynikające z izolowanej pozycji kraju. Starania rządu o rozpoczęcie procesu pełnej integracji z UE nie znajdują akceptacji społecznej (referendum 2001). Usługi wytwarzają 64,5% produktu krajowego brutto, przemysł i budownictwo — 34,0%, rolnictwo — 1,5% (2003); PKB na 1 mieszkańca wg parytetu siły nabywczej wynosi 41,1 tys. dolarów USA (2007) i jest jednym z najwyższych na świecie. Szwajcarskie rezerwy dewizowe (bez złota) wynoszą 36,3 mld dolarów USA (2005); rezerwy złota w 2001 wynosiły ok. 22 mld dolarów USA.
Jednym z najważniejszych działów gospodarki szwajcarskiej są finanse i banki; działa tu kilkaset (400–600, wg różnych danych) banków krajowych i zagranicznych, z których 5 należy do największych w świecie: Schweizerischer Bankverein (z siedzibą w Bazylei), Schweizerische Bankgesellschaft (Zurych), Crédit Suisse (Zurych), Schweizerische Volksbank (Berno) i Bank Leu; łączna wartość depozytów szwajcarskich banków wynosi ok. 2000 mld dolarów USA, z czego ok. 60% od klientów zagranicznych; działają liczne, znane w świecie firmy ubezpieczeniowe (Zürich Insurance, Rentenaustalt, Reassurances), 2 giełdy papierów wartościowych, w tym w Zurychu — największa w Europie. W 2003 sektor finansowy dostarczył ok. 25% wartości PKB.
Przemysł. Szwajcaria posiada bardzo nieliczne złoża surowców miner.; wydobywa się gł. surowce do produkcji materiałów budowlanych (wapienie, margle) i sól kam. (Jura). Podstawą energetyki są elektrownie wodne na rzekach alp. (55,4% produkowanej energii elektrycznej) i elektrownie jądr. (40,9%); produkcja energii elektrycznej 63,4 mld kW·h (2003). Przemysł przetwórczy wytwarza z surowców importowanych produkty wysoko przetworzone (gł. na eksport), wymagające dużego nakładu pracy oraz myśli techn.; największe szwajc. koncerny przem. to: Nestlé (branża spoż.), ABB (maszyn.), Novartis (chem.), Sulzer (maszyn.); rozwinięty gł. przemysł elektromaszynowy, chem. i spoż.; przemysł elektromaszynowy dostarcza urządzenia sterownicze dla różnych gałęzi przemysłu, turbiny, generatory, silniki, m.in. okrętowe; większość zakładów tego przemysłu jest skupiona w Zurychu, Winterthur, Baden; tradycyjnie bardzo duże znaczenie ma wyrób zegarków znanych firm, m.in. Swatch, Rolex, Patek–Philippe; przemysł chem. wyspecjalizowany w produkcji leków (gł. ośr. Bazylea), spoż. — serów, przetworów mięsnych i czekolady; ponadto przemysł papierniczy, cementowy, włók. i jubilerski; w Szafuzie i Neuhausen, w pobliżu hydroelektrowni znajdują się huty aluminium (importowany tlenek glinu).
Rolnictwo. Rolnictwo wysokotowarowe; użytki rolne zajmują 39% pow. kraju, dominującą formą użytkowania ziemi są łąki i pastwiska; przeważają gospodarstwa małe i średnie (przeciętnie 10–12 ha); 1 ciągnik przypada na 13,6 ha użytków rolnych; poziom nawożenia ma tendencję spadkową w związku z powszechną produkcją tzw. zdrowej żywności (z 85 kg nawozów sztucznych na 1 ha gruntów rolnych w 1996 do 61 kg w 2003); hodowla dostarcza ponad 80% wartości produkcji rolnej; rozwinięta gł. hodowla bydła o kierunku mlecznym (1,5 mln sztuk; przeciętny roczny udój od 1 krowy — 5447 kg, 2004) i trzody chlewnej, w strefach podmiejskich — drobiu, w wyższych piętrach Alp i Jury — owiec; na Wyż. Szwajcarskiej uprawa pszenicy, jęczmienia, ziemniaków i buraków cukrowych, w dolinie Rodanu i nad Jez. Genewskim — warzyw i owoców (gł. jabłonie, grusze), na południowych stokach Jury — winorośli. Maleje znaczenie leśnictwa w związku z ochroną lasów.
Turystyka. Istotną rolę w gospodarce kraju odgrywa turystyka; w 2003 Szwajcarię odwiedziło 12,8 mln turystów zagr., gł. z: Niemiec, ponadto z Wielkiej Brytanii, USA, Francji i Włoch; wpływy z turystyki 12,2 mld dol. USA (2005); ośr. turyst. są zabytkowe miasta (Lozanna, Genewa, Lucerna, Zurych), alp. stacje klim. i ośr. narciarskie (Zermatt, Sankt Moritz, Davos, Arosa, Grindelwald, Kandersteg i in.), wybrzeża jezior (gł. Lugano, Maggiore, Genewskie); szwajc. Alpy są centrum eur. alpinizmu; rozbudowane zaplecze turyst.; gęsta sieć hoteli, schronisk górskich i kempingów; znaczne dochody przynosi również organizacja wielu międzynar. konferencji i zjazdów, festiwali, zimowych zawodów sport. oraz obsługa przedsiębiorców i polityków przybywających do Szwajcarii służbowo.
Transport i łączność. Sieć transportowa Szwajcarii należy do najlepiej rozwiniętych w świecie; 5062 km (2003) prawie całkowicie zelektryfikowanych linii kol.; międzynar. linie kol. biegną tunelami (najdłuższe: Simplon — 19,8 km, Św. Gotharda, Lötschberg) pod Alpami; w związku z ochroną środowiska powszechny transport kombinowany — przewóz samochodów ciężarowych koleją; w górach ok. 1000 km kolejek linowych i terenowych; 71,3 tysiąca km dróg samochodowych (173 km na 100 km2), w tym 1734 km autostrad; część dróg wysokogórskich jest zamykana na okres zimowy; wysoki poziom motoryzacji — 508 samochodów osobowych na 1000 mieszk. (2002); na Renie i wielkich jeziorach żegluga śródlądowa; gł. port śródlądowy — Bazylea; szwajc. mor. flota handl., składająca się z 27 statków (powyżej 1000 GRT) o łącznej nośności 811 tys. DWT, wykorzystuje porty Niemiec, Francji i Włoch; międzynar. porty lotn. w Zurychu (Kloten), Genewie (Cointrin) i Bazylei (Miluza, w granicach Francji); towarzystwo lotn. Swiss utrzymuje połączenia ze wszystkimi kontynentami; bardzo dobrze rozwinięta telekomunikacja; 5,1 mln abonentów telefonii stacjonarnej; w użytkowaniu 6,8 mln telefonów komórkowych (2005).
Handel zagraniczny. Wartość eksportu 126 mld dol. USA, importu 121 mld dol. USA (2005); eksportuje się gł.: chemikalia i tworzywa sztuczne, maszyny i urządzenia elektr., farmaceutyki, metale szlachetne i biżuterię, zegarki i zegary, urządzenia elektroniczne, instrumenty precyzyjne, przetwory mleczne; import środków transportu, maszyn, chemikaliów, paliw, metali i kamieni szlachetnych, artykułów spoż.; gł. partnerzy handl.: Niemcy, Włochy, Francja, USA, W. Brytania.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia