Sparta
 
Encyklopedia PWN
Sparta, Spạrti, Spártē,
m. w południowej Grecji, w regionie Peloponez, w dolinie rz. Ewrotas, między górami Tajget i Parnon;
— 14,4 tysięcy mieszkańców (2009). Ośrodek administracyjny nomosu Lakonia. Ośrodek handlowy regionu rolniczego; niewielki przemysł spożywczy (winiarski, olejarski), rzemiosło artystyczne; ośrodek turystyczny.
Historia. W starożytności stolica potężnego miasta-państwa, zw. również Lacedemonem, założone w IX w. p.n.e. przez Dorów; do połowy VI w. p.n.e. ważne centrum kulturowe (muzyka, poezja, rzemiosło artystyczne); 555–371 p.n.e. na czele Związku Peloponeskiego; w V w. p.n.e. zwycięsko rywalizująca z Atenami o hegemonię w Grecji (peloponeska wojna); do 317 p.n.e. miasto otwarte; od 146 p.n.e. pod władzą Rzymu, doszła do pewnego rozkwitu w I–II w. n.e.; zniszczona przez Wizygotów (396) i Słowian (VI i IX w.).
Wykopaliska (brytyjskie 1906–26 z przerwami) odsłoniły m.in.: fragmenty murów obronnych (obwód ok. 10 km, III–II w. p.n.e.), ruiny świątyni Ateny Chalkiojkos (VII–VI w. p.n.e.), teatr (II–I w. p.n.e.); za murami nad rz. Ewrotas — pozostałości jedynego w swoim rodzaju okręgu Artemidy Ortia: ołtarz (VIII–VII w. p.n.e., III n.e.) i mała świątynia (VII–VI w. p.n.e., rekonstruowana II w. p.n.e.) otoczone teatralną widownią dla obserwatorów m.in. rytualnego biczowania na ołtarzu chłopców (do krwi). W odległości 3,5 km na południowy wschód od Sparty miasto Therapni, gdzie odkryto ruiny Menelajonu, tj. grobowca (połowa V w. p.n.e.) Menelaosa i Heleny; zabytki z wykopalisk w Sparcie i okolicy w miejscowym muzeum.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia