Siedmiogród
 
Encyklopedia PWN
Siedmiogród, Transylwania, rum. Transilvania, Ardeal, węg. Erdély, niem. Siebenbürgen,
kraina historyczna w środkowej Rumunii, na Wyż. Transylwańskiej, między Karpatami Wschodnimi na wschodzie, Karpatami Południowymi na południu a Masywem Bihorskim na zachodzie;
pow. ok. 60 tys. km2; ok. 7 mln mieszk.; duże skupisko ludności węg., także mniejszość niem.; region roln.-przem.; uprawa pszenicy, kukurydzy, buraków cukrowych, winorośli; hodowla bydła i owiec; eksploatacja wielu surowców miner. (gaz ziemny, węgiel brunatny, rudy żelaza i metali nieżel., sól kam.); gł. miasta i ośr. przemysłu przetwórczego: Kluż-Napoka, Braszów, Sybin, Târgu Mureş, Hunedoara, Alba Iulia.
Historia. W starożytności część rzymskiej prow. Dacja (106–271); od VI w. napływ Słowian; w IX w. podbity przez Madziarów, od pocz. XI w. autonomiczna część Węgier; osadnictwo rom. ludności pasterskiej (od XI w.) i kolonistów niem., zw. Sasami Siedmiogrodzkimi (od końca XII w.); 1211–25 południowo-wschodnia część Siedmiogrodu we władaniu Krzyżaków; 1437 utworzenie przedstawicielstwa ludności Siedmiogrodu (trzech nacji): szlachty węg., Szeklerów i Sasów Siedmiogrodzkich, bez reprezentantów prawosł. ludności rumuńskiej; po zajęciu 1541 środkowych Węgier przez Turcję — lenno tur.; obszar ścierania się wpływów Turcji, Polski i Habsburgów; w XVI w. silne wpływy reformacji; niektórzy książęta Siedmiogrodu zmierzali, przy pomocy Turcji, do odebrania Habsburgom tronu węg. (I. Bocskay, G. Bethlen, Jerzy I Rakoczy), inni (Stefan Batory) planowali koalicję antytur.; od 1691 odrębna, niezależna od Węgier prowincja austr.; w czasie rewolucji węgierskiej 1848–49 sejm siedmiogrodzki uchwalił połączenie z Węgrami; silny ośr. powstania przeciwko Habsburgom; po upadku rewolucji ponownie oddzielony od Węgier; ugoda austro-węg. 1867 przyznała Siedmiogród Węgrom; polityka madziaryzacyjna wobec ludności rumuńskiej; 1918 opanowany przez Rumunię i przyznany jej 1920 przez traktat w Trianon; 1940 drugi z arbitraży wiedeńskich przekazał Węgrom północno-zachodnią część Siedmiogrodu; 1944 zajęty przez wojska sow. został 1945 przekazany Rumunii (formalnie traktatem paryskim 1947); 1952–67 istniał w Siedmiogrodzie Węgierski Region Autonomiczny; od lat 70. reżim N. Ceauşescu prowadził asymilacyjną politykę wobec ludności węg.; mimo obalenia 1989 Ceauşescu nie doszło do ustalenia statusu mniejszości węg. w Rumunii, skupionej przede wszystkim w Siedmiogrodzie
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia