Siedlce

rys. Z. Kwiatkiewicz/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

Siedlce,

miasto w województwie mazowieckim, pow. grodzki, na Wysoczyźnie Siedleckiej, nad Muchawką (lewy dopływ Liwca); siedziba powiatusiedleckiego.

Ludność miasta: ogółem — 78 tys. mieszkańców (2019)

Gęstość zaludnienia: 2 437,2 os/km² (2019)

Powierzchnia: 32 km²

Współrzędne geograficzne: długość geograficzna: 22°18′E, szerokość geograficzna: 52°10′N

Data założenia miasta: IX–X w.

Prawa miejskie: nadanie praw — 1547

Oficjalne strony WWW: www.siedlce.pl

1950–92 liczba ludności wzrosła prawie 3-krotnie; rozwijający się ośr. przem., oświat., usługowy i kult.; przemysł: elektromaszynowy, spoż., dziewiarsko-pończoszniczy, zabawkarski, poligraficzny; ponadto produkcja: materiałów i stolarki budowlanej, mebli, opakowań papierowych, artykułów biurowych, chemii gosp., wyrobów z tworzyw sztucznych, skóry, kosmetyków, folii, pasz; elektrociepłownia; węzeł kol. i drogowy; stol. diecezji siedl. (podlaskiej) Kościoła rzymskokatol.; Akad. Podlaska, Wyższe Seminarium Duchowne, Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania; liczne szkoły ponadgimnazjalne, w tym 2 zespoły szkół muz.; muzea; działa Tow. Miłośników Podlasia; od 1992 odbywają się targi wielobranżowe, m.in. Ekoland. Miasto leży na pr. brzegu rzeki; centrum handl.-usługowe, otoczone osiedlami mieszkaniowymi, znajduje się w pobliżu dworca PKP, zakłady przem. — w południowej części miasta, a tereny rekreacyjne nad sztucznym zalewem na Muchawce oraz w Parku Miejskim i w Ośr. Sportu i Rekreacji.

Historia.

Osada z ok. IX–X w.; prawa miejskie 1547; XVI–XVIII w. miasto prywatne o charakterze roln., lokalny ośr. rzemieślniczo-handl.; od poł. XVII w. rezydencja Czartoryskich, 1775–98 A. Ogińskiej, która rozbudowała Siedlce i uczyniła z nich ośr. życia towarzyskiego i kult.; od 1795 w zaborze austr.; od 1809 w Księstwie Warsz., od 1815 w Królestwie Pol.; 1815–37 siedziba woj. podlaskiego, 1837–45 i 1867–1912 stol. guberni, 1845–1975 i od 1999 siedziba powiatu; od 1866 połączenie kol.; w 2. poł. XIX w. rozwój przemysłu przetwórczo-rolnego, duży garnizon wojsk.; ośr. szkolnictwa średniego i ośr. kult. Podlasia; 1905–07 manifestacje robotnicze i strajk szkolny; od 1918 siedziba biskupstwa podlaskiego. W czasie okupacji niem. 1941–44 obóz jeńców wojennych, gł. sow. (przeciętnie 5–20 tys. osób, zginęło 9–12 tys.), 4 obozy pracy przymusowej (łącznie ponad 40 tys. osób); 1941–42 getto (ponad 12 tys. osób, ok. 10 tys. wywieziono do ośr. zagłady w Treblince, pozostałych rozstrzelano); rejon działań partyzanckich AK, BCh (1943 akcja na Komunalną Kasę Oszczędności) i NSZ; 24–25 VII 1944 walki o Siedlce z udziałem Kedywu AK. 1975–98 siedziba województwa; przyłączono okoliczne tereny o pow. 500 ha, m.in. Golice.

Zabytki.

Barokowo-klasycyst. kościół parafialny (1740–48, fasada ok. 1793, S. Zawadzki), plebania (1766–74); klasycyst. pałac Czartoryskich, później Ogińskich (przed 1740, przebudowa 1776–82, Zawadzki), kaplica (koniec XVIII w., Z. Vogel); parki: geom. i krajobrazowy (oba z XVIII w.); ratusz (1766–71, przebudowa 1784–89, Zawadzki) — ob. Muzeum Okręgowe; neoklasycyst. budynek gimnazjum (1841–44, A. Corazzi, rozbudowa 1922), poczta (1. poł. XIX w.).

Bibliografia

A. WINTER Dzieje Siedlec 1448–1918, Warszawa 1969.

Siedlce, pałac Ogińskich