Schiller Leon
 
Encyklopedia PWN
Schiller Leon, właśc. L. Jerzy Schiller de Schildenfeld, ur. 14 III 1887, Kraków, zm. 25 III 1954, Warszawa,
reżyser, krytyk i teoretyk teatru.
Od 1917 współpracował z teatrami w Warszawie (głównie Teatr Polski, Reduta, Teatr im. W. Bogusławskiego, Teatr Ateneum), Łodzi i Lwowie; w okresie II wojny światowej uczestniczył w pracach konspiracyjnej Rady Teatralnej; 1941–44 więziony w Auschwitz, 1944 przebywał w oflagu w Murnau; 1945 założył objazdowy Teatr Ludowy im. W. Bogusławskiego, występujący w północnych Niemczech; po wojnie reżyser i dyrektor Teatru Wojska Polskiego w Łodzi (1946–49) i Teatru Polskiego w Warszawie (1949–50). Działalność inscenizatorska Schillera, wykorzystująca zdobycze reformy teatru, rozwijała się w 3 kierunkach: 1) poetyckiego teatru monumentalnego, nawiązującego do wizji teatralnej A. Mickiewicza i S. Wyspiańskiego; jego podstawę tworzył narodowy repertuar klasyczny (kilkakrotnie wystawiane: Nie-Boska komedia Z. Krasińskiego, Kordian J. Słowackiego, Dziady Mickiewicza i Kniaź Patiomkin T. Micińskiego 1925); 2) politycznego, lewicowego teatru współczesnego (np. Opera za trzy grosze B. Brechta 1929, Cyjankali F. Wolfa 1930, Krzyczcie Chiny! S.M. Trietjakowa 1932 i 1933), którego realizacja doprowadziła do wypracowania po 1934 stylu neorealistycznego, będącego próbą zsyntetyzowania tych 2 kierunków; 3) teatru muzycznego — inscenizacje: widowisk staropolskich i ludowych (m.in. wielokrotnie wystawiane: Pastorałka, Gody weselne, Kram z piosenkami), wodewilów, operetek i oper. Wśród inscenizacji powojennych m.in. Burza W. Szekspira (1947), Cud mniemany, czyli Krakowiacy i górale W. Bogusławskiego (1950), Halka S. Moniuszki (1953). Wieloletnia praca pedagogiczna (od 1933 kierownik Wydziału Reżyserskiego PIST-u, 1946–49 rektor PWST w Łodzi, 1950 w Warszawie); prezes SPATiF-u (1950–54); kierownik Sekcji Teatru Państwowego Instytutu Sztuki PAN (od 1950); założyciel i od 1952 redaktor „Pamiętnika Teatralnego”; artykuły programowe, wspomnienia, eseje (wybór Teatr ogromny 1961), Pisma (t. 1 Na progu nowego teatru 1908–1924 1978, t. 2 Droga przez teatr 1924–1939 1983, t. 3 Theatrum militans 1987, t. 4 Rozmowy z Leonem Schillerem. Wywiady i autowywiady 1995), scenariusze widowisk (m.in. Pastorałka wydanie 1931, Kram z piosenkami wydanie 1977), także Podróż teatralna Mickiewicza z Odyńcem. Fantazja (1973); 1948 otrzymał nagrodę państwową I stopnia.
Bibliografia
E. CSATÓ Leon Schiller, Warszawa 1968;
Leon Schiller. W stulecie urodzin 1887–1987, red. L. Kuchtówna, B. Lasocka, Warszawa 1990;
Ostatni romantyk sceny polskiej. Wspomnienia o Leonie Schillerze, wybór i oprac. J. Timoszewicz, Kraków 1990;
„Pamiętnik Teatralny” 1955 z. 3/4, 1968 z. 4 (zeszyty monograficzne).
zgłoś uwagę
Ilustracje
Schiller Leon, Dziady, inscenizacja L. Schiller, Teatr Polski w Warszawie, (1934).fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Schiller Leon, Dziady Adama Mickiewicza, scenografia Andrzej Pronaszko, Teatr Polski w Warszawie, 1934fot. Instytut Sztuki PAN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia