Rotterdam,
m. w Holandii, drugie po Amsterdamie co do wielkości miasto kraju; leży w prow. Holandia Południowa, na obydwu brzegach deltowego ramienia Renu, znanego pod nazwą Nieuwe Maas (Nowa Moza);
Rotterdam
Encyklopedia PWN
wraz z m.: Schiedam, Vlaardingen, Pernis i in. tworzy zespół miejski. Największy port mor. świata, 2001 przeładunki wyniosły 248 mln t (rekordowe — 310 mln t, 1973). Wzdłuż Nieuwe Waterweg — drogi żegl. dostępnej dla statków o nośności do 500 tys. t, zbudowano nowoczesne, wyposażone w zautomatyzowane urządzenia przeładunkowe terminale: naftowe, węglowe, rudowe, kontenerowe i zbożowe, największe — Maasvlakte (położony u wejścia z M. Północnego do kanału Nieuwe Waterweg), Europoort (z własnym torem wodnym Eurofag dla supertankowców), Botlek i in.; obok urządzeń przeładunkowych składy i magazyny o łącznej pow. ok. 900 tys. m2. Rotterdam jest portem tranzytowym dla krajów Europy Zachodniej, gł. państw położonych w dorzeczu Renu (największy szlak żeglugi śródlądowej w Europie) i Mozy, zwłaszcza Niemiec, Francji, Belgii, Szwajcarii i Austrii, ok. 20% przeładunku jest przeznaczone na rynek hol. Rocznie zawija do portu ok. 30 tys. statków mor., obsługujących blisko 400 regularnych linii żeglugowych oraz ponad 20 tys. statków rzecznych i barek z ok. 70 mln t ładunku. W obrotach portowych występuje 3-krotna przewaga rozładunku (2/3 ropa naftowa, rudy metali, węgiel kam., zboża, surowce chem., gaz ziemny) nad załadunkiem (produkty naftowe, maszyny i urządzenia przem., środki transportu, chemikalia, żywność); większość przeładunków dokonuje się na terenie Europoortu i Maasvlakte. W strefie okołoportowej wielka koncentracja przemysłu przetwórczego: największy w świecie kompleks rafinerii ropy naftowej (koncernów Shell, British Petrolium, Gulf, Esso i in.) o mocy przerobowej ponad 90 mln t ropy rocznie, poza tym fabryki chem. (środków piorących, nawozów sztucznych, propylenu, fenolu), huta aluminium w Europoorcie, stocznie, zakłady przemysłu spoż. (młyny, fabryki margaryny koncernu Unilever — największe w kraju). Duży węzeł kol., drogowy i rurociągowy; naftociągi do Amsterdamu, Antwerpii (Belgia), Kolonii i Frankfurtu n. Menem (Niemcy); międzynar. port lotniczy. ważny ośrodek finansowo-handl. i kult.-nauk.; eur. centrum handlu ropą naftową i paliwami; siedziba banków, kilkuset towarzystw handl., żeglugowych i ubezpieczeniowych; Uniw. Erazma (zał. 1973), Akad. Sztuk Pięknych, Akad. Architektury, wyższa szkoła ekon., centrum muz., biblioteka (zał. 1859); liczne muzea, m.in. słynne Boymans-van Beuningen (zbiory malarstwa niderlandzkiego, flamandzkiego i hol. oraz sztuka użytkowa), na terenie starego portu Delfshaven — Muzeum Mor.; ogród zool. (zał. 1887). Centralną część miasta zajmuje nowoczesna dzielnica handl.-usługowa (zbud. na miejscu zniszczonej 1940) z wieżą widokową Euromast (wys. 185 m) i pomnikiem Erazma z Rotterdamu; wokół centrum, po obu brzegach Nowej Mozy znajdują się dzielnice mieszkaniowe i przem., połączone tunelami samochodowymi (m.in. Beneluxtunnel) pod dnem rzeki oraz linią metra.
Historia. Po raz pierwszy wzmiankowany 1283; prawa miejskie 1299 (1340 rozszerzone); od XVI w. rozbudowa portu; po zniesieniu edyktu nantejskiego (1685) napłynęli protestanci fr., m.in. kupcy i rzemieślnicy; w XVII–XVIII w. rozkwit miasta, rozwój handlu (gł. z Francją i Anglią), przemysłu okrętowego i sukiennictwa; od ok. 1850, wraz z rozwojem żeglugi na Renie i przemysłu Zagłębia Ruhry, jak też znacznej rozbudowy i modernizacji portu, wzrosło świat. znaczenie Rotterdamu; w czasie II wojny światowej silnie zniszczony przez lotnictwo niem. (zwłaszcza śródmiejskie dzielnice zabytkowe).
Zabytki. Zachowały się: got. kościół Św. Wawrzyńca (XV–pocz. XVI w.), dom Schielandshuis (2. poł. XVII w.), ob. Muzeum Hist.; magazyny i in. zabudowania (XVIII, XIX w.) w dawnym porcie Delfshaven; liczne nowoczesne budowle użyteczności publicznej (m.in. centrum handl. Lijnbaan 1953, dom towarowy De Bijenkorf 1957, M. Breuer) i mieszkalne; pomnik z brązu Rozdarte miasto (1953, O. Zadkine).
