Rastrelli Bartolomeo Francesco
 
Encyklopedia PWN
Rastrelli Bartolomeo Francesco, Warfołomiej W. Rastrelli, ur. 1700, Paryż, zm. IV 1771, Petersburg,
architekt rosyjski, pochodzenia włoskiego.
Kalendarium
Urodził się 1700 w Paryżu.
Wraz z ojcem, Bartolomeo Carlem (około 1675–1744, rzeźbiarz, okazjonalnie parający się również architekturą, od 1700 czynnym w Paryżu na dworze Ludwika XIV, zaangażowany przez cara Piotra I, którego był najwybitniejszym portrecistą) 1716 przybył do Rosji. Uczył się u ojca, uległ też wpływom twórczości Nicoli Michettiego i Gaetano Chiaverego, architektów rzymskich działających na dworze carskim. W latach 1725–30 uzupełniał wykształcenie we Włoszech i być może w Paryżu. Po powrocie do Rosji 1730 został mianowany nadwornym architektem carskim, funkcję tę utracił 1763, po wstąpieniu 1762 na tron Katarzyny II; został też odsunięty od dworu. W 1769 powrócił do Petersburga, 1771 został honorowym członkiem Cesarskiej Akademii Sztuki. Zmarł IV 1771 w Petersburgu.
Projekty i realizacje
Do wczesnych dzieł Rastrellego, realizowanych wspólnie z ojcem, należą niezachowane: Pałac Kantemira (1721) i Trzeci Pałac Zimowy w Petersburgu (1732) oraz Annenhof — letni pałac cesarzowej Anny w Moskwie (1730, zniszczony w XIX w.). W 1734–40 pracował w Kurlandii (obecnie część zachodniej Łotwy), gdzie dla księcia Ernesta Jana Birona wzniósł barokową rezydencje w Rundale (1735) i Mitawie (1738, obecnie Jełgawa, Łotwa). W 1735 zaprojektował zapewne kościół Jezuitów (niezachowany) w Dyneburgu (obecnie Daugavpils, Łotwa). W 1741–62 realizował najważniejsze dworskie zamówienia decydujące o obliczu rosyjskiego baroku. Wzniósł Pałac Zimowy na Kremlu w Moskwie (1747). Inspirując się Wersalem, rozbudował i ostatecznie ukształtował rezydencje carskie w Peterhofie (obecnie Petrodworec, 1747–52; w zdobieniu fontann zwanych wielką kaskadą, około 1730, brał udział jego ojciec) i Carskim Siole (obecnie Puszkin, 1749–61). W Petersburgu wzniósł Pałac Zimowy (1754–62, obecnie Muzeum Ermitaż) oraz pałace Michaiła Woroncowa (1749–57) i Siergieja Stroganowa (1752–54). Według jego projektu wzniesiono dla cesarzowej Elżbiety pałac Marijski w Kijowie (1744–52; obecnie siedziba prezydenta Ukrainy). W dziełach sakralnych łączył kanon architektury ruskiej z formami europejskiego baroku (Konwent i sobór Smolny w Petersburgu 1748–64, cerkiew Św. Andrzeja w Kijowie 1748–53, odbudowa soboru monastyru Nowa Jerozolima w Istrze 1756). W 1764 wyjechał do Kurlandii, gdzie kończył budowę pałaców w Rundale i Mitawie. Rastrelli zajmował się również projektowaniem wnętrz. Najbardziej zasłynął z opracowania aranżacji Bursztynowej Komnaty — wpierw do Trzeciego Pałacu Zimowego w Petersburgu (1743–45), a następnie do Pałacu Letniego w Carskim Siole (1755–56).
Europejskie inspiracje
Czerpiąc inspiracje z dzieł architektów europejskich (G.L. Berniniego, Filippa Juvary, Johanna Lucasa von Hildebrandta), Rastrelli stworzył własny, oryginalny styl, dla którego charakterystyczne są nadmiernie wydłużone barokowe elewacje. Stosował wielki porządek, opinający ryzality i narożniki monumentalnych elewacji o dekoracyjnie ukształtowanych, ozdobionych stiukami oknach i szczytach. W projektach wnętrz, mebli i ikonostasów pozostawał wierny estetyce rokoka. Jego uczniami byli m.in. książę Dimitrij W. Uchtomski i Sawwa I. Czewakinski. Większość projektowej spuścizny Rastrellego trafiła 1776 do kolekcji Potockich (od 1932 w zbiorach Biblioteki Narodowej w Warszawie).
zgłoś uwagę
Ilustracje
Kijów, pałac Katarzyny II (Ukraina) fot. S. Tarasow/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Petersburg, Pałac Zimowy (Rosja)fot. K. Peńsko-Skoczylas i B. Skoczylas/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Carskie Sioło, pawilon Grota (ob. Puszkin), 1749–63 — wg proj. W.W. Rastrellego (Rosja)fot. K. Peńsko-Skoczylas/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Rundała, letnia rezydencja rodu Bironów fot. M. Omilanowska/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Puszkin, pałac, Sankt-Petersburg (Rosja)fot. K. Peńsko-Skoczylas/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Petrodworec, fontanna fot. J. Fogler/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia