Ramzes II

Ramzes II, Ramzes Wielki, z XIX dyn., data ur. nieznana, zm. 1213 p.n.e.,

król Egiptu 1279–1213 p.n.e..

Data urodzenia nieznana. Był synem Seti I i Tuji; badania jego mumii pozwoliły ustalić, że zmarł w wieku ok. 90 lat, a więc urodził się zapewne ok. 1303 p.n.e.; zostawił 45 synów, wśród nich swojego następcę Merenptaha (jego matką była Isetnefret), i 40 córek.

Wyprawy do Syrii i Palestyny

Ramzes kontynuując politykę ojca, podjął w 4. roku panowania udaną wyprawę przeciwko Hetytom w Syrii; wyprawa na miasto Kadesz nad Orontesem w następnym roku omal nie zakończyła się pogromem Egipcjan; oddział dowodzony przez faraona odłączył się od głównych sił i został otoczony przez Hetytów; jedynie przybycie odsieczy umożliwiło mu wydostanie się z okrążenia i dołączenie do pozostałych oddziałów, które wycofały się do Egiptu; ta dotkliwa porażka została przedstawiona w źródłach egipskich jako zwycięstwo odniesione pod dowództwem faraona. Mimo klęski pod Kadesz, Ramzes nie zrezygnował z kolejnych (już bardziej pomyślnych) najazdów na Syrię i Palestynę; walki zakończył pokój zawarty 1258 p.n.e., do którego Hetytów skłoniło zagrożenie ze strony Asyrii; wkrótce do haremu faraona trafiły dwie hetyckie księżniczki.

Ucieczka Mojżesza

Pokój umożliwił wspólne z Hetytami przedsięwzięcia przeciwko tajemniczym Ludom Morza; do budowy umocnień w delcie Nilu na wypadek ich najazdu Ramzes (lub jego syn Merenptah) próbowali nakłonić hebrajskich nomadów, którzy tam przywędrowali, ale ci pod przywództwem Mojżesza uciekli z Egiptu.

Działalność budowlana

Pod względem liczby wzniesionych obiektów Ramzes wysuwa się przed innych faraonów; w nowej stolicy Pi-Ramzes (we wschodniej części delty Nilu) postawił on okazałą świątynię Amona-Re, Harachte i Atuma; w Abu Simbel (Nubia) wykuł w skale dwie świątynie; w większej z nich (poświęconej Amonowi-Re, Horusowi, Ptahowi oraz samemu faraonowi) wyrzeźbiono sceny z rzekomego zwycięstwa pod Kadesz; mniejsza powstała dla uczczenia Hathor i Nefertari, ulubionej małżonki władcy. Za jego panowania w Nubii wzniesiono lub rozbudowano jeszcze kilka obiektów sakralnych, m.in. w Gebel Barkal, Akszy (w świątyni Amona-Re i faraona przedstawiono sceny z wyprawy do krainy Punt) i Beit el-Wali, gdzie w skalnej świątyni Amona-Re, Harachte, Chnuma, Anukis i faraona na reliefach upamiętniono dokonania wojenne tego władcy. W Górnym Egipcie wielkim placem budowy stały się Teby (m.in. aleja sfinksów przed świątynią Amona w Karnaku, Luksor, Dolina Królów, gdzie faraon zbudował sobie grób oraz świątynię grobową, zwaną Ramesseum) oraz Al-Kab, Hermopolis Magna, Herakleopolis, a w Dolnym — Memfis (m.in. świątynia Hathor) czy Heliopolis.

Wędrówka mumii faraona

Ramzes obchodził kilka świąt sed (jubileuszy panowania), które zapewne skutecznie wzmacniały jego siły, gdyż dożył sędziwego wieku. Mumia faraona, pierwotnie pochowana w zbudowanym zawczasu grobowcu w Dolinie Królów, została po grabieżach w końcu XII w. p.n.e. przeniesiona do grobu Seti I, a następnie do grobu arcykapłana Pinodżema w Deir el-Bahari.

Uczeni różnie oceniają panowanie Ramzesa II; jedni uważają go za jednego z najwybitniejszych faraonów, inni za całkiem przeciętnego władcę, który nieprzeciętnie długo panował i troszczył się o to, by zawsze go chwalono.

Ramzes II, posąg króla i jego małżonki przed wejściem do świątyni Amona w Karnaku (Egipt)

Ramzes II

Abu Simbel, świątynia Ramzesa II, XIII w. p.n.e.

Abu Simbel, świątynia Ramzesa II (Egipt)

Abydos, hieroglify na ścianie świątyni Ramzesa II