Rachmaninow Siergiej Wasiljewicz
 
Encyklopedia PWN
Rachmaninow Siergiej Wasiljewicz, ur. 1 IV 1873, Siemionowo koło Nowogrodu Wielkiego, zm. 28 III 1943, Los Angeles,
pianista i kompozytor, także dyrygent.
Kalendarium
Urodził się 1 IV 1873 w Siemionowie koło Nowogrodu Wielkiego. Studiował w konserwatoriach w Petersburgu (1882–85) i Moskwie (1885–92): grę fortepianową, m.in. u N. Zwieriewa i A. Silotiego, oraz kompozycję u S. Taniejewa i A. Arenskiego.
Działalność koncertowa
Po uwieńczonych złotym medalem studiach kontynuował rozpoczętą wcześniej działalność koncertową: 1893 odbyła się w Teatrze Wielkim w Moskwie premiera jego opery Aleko, 1894 tamże — koncert autorski; 1895 Rachmaninow koncertował w miastach rosyjskich i polskich, m.in. w Łodzi; 1897 został dyrygentem orkiestry operowej w Moskwie (1904–06 dyrygował w Teatrze Wielkim, później też orkiestrą filharmonii); 1899 wystąpił po raz pierwszy za granicą — w Londynie (1902 w Wiedniu i Pradze); 1902 objął klasę fortepianu w Instytucie Maryjskim. Częste występy pianistyczne Rachmaninowa na początku XX w. w wielu krajach Europy i od 1910 w Ameryce Północnej postawiły go w rzędzie najwybitniejszych pianistów epoki. Po wybuchu rewolucji październikowej 1917 kompozytor opuścił z rodziną Rosję i 1918 osiedlił się w Stanach Zjednoczonych (1943 przyjął obywatelstwo amerykańskie), skąd jednak przyjeżdżał jeszcze wielokrotnie do Europy z koncertami. Zmarł 28 III 1943 w Los Angeles.
Utwory fortepianowe, kompozycje orkiestrowe, poematy symfoniczne
Jego twórczość, nawiązującą do stylu P. Czajkowskiego, cechują: dyscyplina formy, rozbudowane linie melodyczne i typowo rosyjska nuta melancholii i patosu. Siergiej Rachmaninow jest współtwórcą nowoczesnej faktury fortepianowej. W swoich utworach na fortepian eliminował chwyty czysto wirtuozowskie, brawurowe, stosował różnorodne formy akompaniamentu, zróżnicowaną dynamikę i artykulację, często wprowadzał charakterystyczną motorykę (Poliszynel), do której nawiązał S. Prokofjew. Jego koncerty fortepianowe (fis-moll 1891, 2. wersja 1917, c-moll 1901, d-moll 1909, g-moll 1926, także Rapsodia na temat Paganiniego na fortepian i orkiestrę 1934) cechuje umiejętność należytej koordynacji brzmienia fortepianu i zespołu orkiestrowego. Poza utworami fortepianowymi (Preludia op. 23 i 32, Etiudy-obrazy op. 33 i 39, Wariacje na temat Corellego 1931, sonaty: d-moll 1907 i b-moll 1913) pozostawił kompozycje orkiestrowe (3 symfonie: I d-moll 1895, II e-moll 1907, III a-moll 1936, poematy symfoniczne: Manfred 1891, Kniaź Rościsław 1891, Wyspa umarłych wg obrazu A. Böcklina 1909), kameralne (Trio élégiaque d-moll 1893, poświęcone pamięci P. Czajkowskiego, Sonata wiolonczelowa g-moll 1901), wokalno-instrumentalne (kantata Wiosna na baryton, chór i orkiestrę 1902), liczne pieśni utrzymane w stylu rosyjskich romansów oraz opery (oprócz Aleko do libretta W. Niemirowicza-Danczenki wg A. Puszkina — wystawione w Moskwie: Skąpy rycerz, również wg Puszkina, 1906, Francesca da Rimini do libretta M. Czajkowskiego wg Dantego, 1906).
zgłoś uwagę
Ilustracje
Rachmaninow Siergiej, okładka płyty Rachmaninow gra Rachmaninowa fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia