Quebec
 
Encyklopedia PWN
Quebec
[kuıbẹk] Wymowa,
fr. Province du Québec, ang. Province of Quebec,
prow. we wschodniej Kanadzie;
obejmuje obszary wzdłuż ujściowego odcinka Rz. Św. Wawrzyńca (od ujścia rz. Ottawa), północne i wschodnie wybrzeża Zat. Św. Wawrzyńca oraz większą część płw. Labrador (tzw. Nord-du-Québec); powierzchnia 1541 tys. km2; 8,5 mln mieszk. (2019), ok. 4/5 ludności stanowią Kanadyjczycy pochodzenia fr.; gł. m.: Montreal, Quebec (stol.), Sherbrooke, Trois-Rivières. Powierzchnia gł. wyżynna (tarcza kanad.), na północnym wybrzeżu — nizinna, w skrajnie południowo-wschodniej części — pagórkowaty region Appalachów; klimat od umiarkowanego na południu po subpolarny na północy; gł. system wodny stanowi Rz. Św. Wawrzyńca; liczne jeziora; na południowym wschodzie lasy liściaste i mieszane, dalej na północ rozległa strefa borów szpilkowych, a na płw. Labrador lasotundra i tundra. Pod względem potencjału gosp. i ludnościowego Q. zajmuje drugie miejsce w kraju, po prow. Ontario. Eksploatacja bogatych złóż różnych surowców miner., m.in. rud żelaza, metali nieżel. oraz metali szlachetnych, azbestu; liczne elektrownie wodne na Rz. Św. Wawrzyńca i jej dopływach; najważniejsze gałęzie przemysłu przetwórczego (skupione gł. w Montrealu): środków transportu, odzieżowego, włók., drzewny, papierniczy, maszyn., elektrotechniczny, elektroniczny, hutnictwo metali nieżel.; hodowla bydła, trzody chlewnej, warzywnictwo; rozwinięte leśnictwo i łowiectwo; większość ludności i potencjału gosp. skupione w dolinie Rz. Św. Wawrzyńca.
Historia. Obszar zamieszkany przez Indian, 1534 odkryty przez fr. żeglarza J. Cartiera i zajęty dla Francji; od pocz. XVII w. kolonizowany przez Francuzów, znalazł się w obrębie Nowej Francji; na mocy traktatu paryskiego 1763 przyznany Wielkiej Brytanii, od 1774 wchodził w skład bryt. kolonii Quebec (od 1791 pod nazwą Dolna Kanada); 1837 powstanie antybryt.; od 1867 jako prowincja pod nazwą Quebec wszedł w skład Dominium Kanady; 1912 i 1927 jego obszar znacznie powiększono o część Terytoriów Północno-Zachodnich i Labradoru; w Quebecu żyje ok. 90% Kanadyjczyków pochodzenia fr. (Quebec jest największym skupiskiem ludności francuskojęzycznej poza granicami Francji); zachowali oni język, obyczaje, religię (gł. katolicyzm) i częściowo system prawny; niewielka imigracja z innych prowincji (m.in. z powodu bariery językowej) nie sprzyjała pełnej integracji Quebecu z resztą Kanady; w latach 20. i 30. XX w. umocnienie tendencji nacjonalistycznych, których wyrazem było utworzenie 1935 Unii Nar. (M. Duplessis); podczas jej rządów w Quebecu (1936–39 i 1944–60) szybki rozwój gospodarczy i przem. prowincji; w latach 60. reformy dokonane przez Partię Liberalną, m.in. w dziedzinie oświaty, prawa pracy, metod rządzenia, kultury (tzw. spokojna rewolucja) nie osłabiły tendencji nacjonalistycznych; ich skrajną formę — akcje terrorystyczne Frontu Wyzwolenia Quebecu (1963–71) — stłumiono, ale pojawiły się dążenia do niezależności Quebecu w formie luźnego stowarzyszenia z Kanadą lub pełnej niepodległości (separatyzm) w celu zachowania tożsamości językowej i kult.; reprezentowała je zał. 1968 Partia Quebecka (1980 nie uzyskała większości w referendum w sprawie niepodległości Quebecu), a ob. także Blok Quebecki, zał. 1991 (L. Bouchard); przeciwnicy separatyzmu w Quebecu (najwybitniejszy — były premier Kanady P.E. Trudeau) chcą przełamać te dążenia poprzez stworzenie we wszystkich prowincjach Kanady warunków do zaspokojenia aspiracji (społ. i kult., a zwłaszcza językowych) ludności frankofońskiej; rząd Quebecu nie podpisał konstytucji z 1982, która m.in. ustanowiła ang. i fr. oficjalnymi językami federacji, a 1992 nie poparł projektu reformy konstytucji federalnej; 1995 w kolejnym referendum w sprawie niepodległości Quebecu jej zwolennicy nie uzyskali większości.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Quebec, stolica prowincji Quebec (Kanada) — widok na Stare Miasto i hotel Château Frontenac od strony Rzeki Świętego Wawrzyńca. fot. L. Baraniecki/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia