Prusy
 
Encyklopedia PWN
Prusy,
kraina historyczna nad Morzem Bałtyckim, między dolną Wisłą a dolnym Niemnem;
w średniowieczu zamieszkana przez bałtycki lud Prusów; do Prus należały zachodnie terytoria plemienne (Pomezania, Pogezania, Warmia, Sambia oraz Barta i Natangia); rozszerzenie Prus na położoną na wschodzie Jaćwież było wynikiem podboju krzyżackiego. Od schyłku X w. Piastowie dążyli do chrystianizacji i przyłączenia Prus do Polski, jednak misja świętego Wojciecha (997) i próby podboju w XII w. skończyły się niepowodzeniem; postępy chrystianizacji na początku XIII w. (biskup misyjny dla Prus) załamały się wobec nowych wypraw książąt polskich na Prusy i odwetowych najazdów Prusów na Mazowsze. W celu powstrzymania tych najazdów Konrad I Mazowiecki 1226 sprowadził na ziemię chełmińską Krzyżaków, którzy przystąpili do tworzenia własnego państwa i 1233–83 dokonali podboju Prus W XIV w. nazwą Prusy objęto także Pomorze Gdańskie, zagarnięte 1308–09 przez Krzyżaków; 1309 ich stolicą został Malbork. Nastąpiła intensywna kolonizacja, najpierw przez osadników z Niemiec, a później przez coraz liczniejszych kolonistów polskich z Mazowsza (Mazury); nastąpił rozwój handlu (głównie z Mazowszem i krajami bałtyckimi), w którym uczestniczyły miasta należące do Hanzy (głównie Gdańsk, Toruń, Elbląg, Królewiec). Wojny zakonu krzyżackiego z Polską 1409–35 wyniszczyły Prusy, co spowodowało zwiększenie świadczeń ludności; w odpowiedzi na to powstał 1440 Związek Pruski, który 1454 poddał ziemie pruskie królowi polskiemu, Kazimierzowi IV Jagiellończykowi, on zaś wydał tzw. przywilej inkorporacji Prus (wraz z Pomorzem Gdańskim) do Korony; po wojnie trzynastoletniej na mocy pokoju toruńskiego 1466 Pomorze Gdańskie, ziemia chełmińska, okręg Malborka i Elbląga oraz Warmia weszły w skład podległych Polsce Prus Królewskich, reszta Prus pozostała w lennym wobec Polski państwie krzyżackim (Prusy Zakonne) ze stolicą w Królewcu. Po wojnie polsko-krzyżackiej 1519–21 traktat krakowski 1525 uznał przyjęcie przez zakon luteranizmu i przekształcił państwo krzyżackie w księstwo świeckie, zwane odtąd Prusami Książęcymi.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia