Poussin Nicolas
 
Encyklopedia PWN
Poussin
[pusę̣]
Nicolas Wymowa, ur. VI 1594, Villers k. Les Andelys, zm. 19 XI 1665, Rzym,
francuski malarz i rysownik, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli klasycyzmu w malarstwie XVII w..
Kalendarium
Urodził się VI 1594 w Villers koło Les Andelys. W 1612 przyjechał do Paryża, gdzie przez krótki czas był uczniem F. Elle’a i G. Lallemanda; namalował wówczas kilka wielkich obrazów ołtarzowych (niezachowane): Zaśnięcie Marii do katedry Notre-Dame (około 1620) oraz cykl kompozycji na temat żywotów św. Ignacego Loyoli i św. Franciszka Ksawerego (1622), na zamówienie jezuitów.
Tematyka mitologiczna i biblijna
W 1623 wyjechał do Włoch; po krótkim pobycie w Wenecji zamieszkał w Rzymie (1624); przebywał tam w kręgu artystów, kolekcjonerów i pisarzy skupionych wokół znawcy sztuki C. del Pozzo, gdzie żywe było zainteresowanie antykiem. Malował wówczas tematy mitologiczne oparte na Metamorfozach Owidiusza, np. Królestwo Flory (1631 — Gemäldegalerie, Drezno), Narcyz i Echo (Luwr, Paryż), biblijne i historyczne; namalowane w tym okresie Zwycięstwo Jozuego nad Amorytami (Muzeum im. A.S. Puszkina, Moskwa), Zwycięstwo Jozuego nad Amalekitami (około 1625 — Ermitaż, Petersburg) czy Śmierć Germanika (1628–29 — Minneapolis Institute of Art), świadczą o doskonałej znajomości zabytków starożytnych. Jednym z najbardziej zagadkowych dzieł z tego okresu jest bukoliczny pejzaż z pasterzami Et in Arcadia Ego (wersja z Chatsworth). Otrzymywał też zamówienia na obrazy ołtarzowe i religijne, np. Męczeństwo św. Erazma (ok. 1627 — Pinakoteka watykańska), Matka Boża ze św. Jakubem (1629–30 — Luwr). Malował również dla prywatnych zleceniodawców, m.in. dla C. del Pozzo (Siedem sakramentów 1635–42 — National Gallery, Waszyngton), kardynał Rospigliosi (Taniec życia ludzkiego około 1634–1636 — Wallace Collection, Londyn). W 1632 został członkiem rzymskiej Akademii św. Łukasza. W latach 30. malował obrazy o dużym formacie i teatralnej kompozycji (Porwanie Sabinek 1637 — Luwr) i tworzył — na wzór klasycznej retoryki — teorię związków miedzy emocjami (affetti) i gestami postaci, skodyfikowaną później przez Ch. Le Bruna. W 1640, na zaproszenie Ludwika XIII, Poussin udał się do Paryża, gdzie powierzono mu dekorację Wielkiej Galerii w Luwrze; artysta zamierzał tam stworzyć tematyczne cykle obrazów, z czego wykonał tylko monochromatyczne Prace Herkulesa (1640–42). W tym czasie namalował też kilka kompozycji religijnych, projektował ilustracje i frontispisy do książek. Nie chcąc podporządkować się obowiązującej estetyce, wymogom monumentalnej dekoracji i panującym na dworze zwyczajom, 1642 wyjechał na stałe do Rzymu. W 1644–46 wykonał dla P.F. de Chantelou nową wersję Siedmiu sakramentów (większość w National Gallery of Scotland, Edynburg).
Le peintre-philosophe
Na twórczość Nicolasa Poussina składają się obrazy o tematyce mitologicznej, biblijnej, religijnej (z tłami pejzażowymi, detalem architektonicznym i rzeźbiarskim), krajobrazy (Pejzaż z pogrzebem Fokiona 1648, cykl Cztery pory roku 1660–64 — oba w Luwrze) oraz 2 autoportrety (1649 i 1650). Pracę nad obrazem zaczynał od modeli, poprzez liczne studia, aż do wykończonych starannie szkiców kompozycyjnych i samych obrazów. Podczas pierwszej dekady pobytu we Włoszech tworzył barokowe w charakterze obrazy o dynamicznej kompozycji, utrzymane w ciepłej tonacji, w dziełach późniejszych statyczna kompozycja i wyrazisty rysunek coraz bardziej dominowały nad jasnym, spokojnym kolorem. Poussin jest też autorem wielu szkiców rysunkowych i akwarel; według jego projektów wykonano ilustracje do francuskiego przekładu Traktatu o malarstwie Leonarda da Vinci (1651).
Miejsce w historii sztuki
Wzorując się na rzymskim antyku i twórczości Rafaela, Poussin stał się symbolem klasycyzmu w sztuce i — obok P.P. Rubensa — jedną z dwu osobowości artystycznych, wokół których skupiała się dyskusja w Académie Royale de Peinture et de Sculpture w Paryżu (twórczość Poussina była ideałem dla zwolenników zasad klasycznych, stronnicy Rubensa zaś skłaniali się ku barokowemu koloryzmowi). Zmarł 19 XI 1665 w Rzymie. Pierwszym biografistą Nicolasa Poussina był G.P. Bellori; jego twórczość zajmuje ważne miejsce w historiografii i teorii sztuki 2. połowy XVII w.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Poussin Nicolas, Bachanalie, 1637 — National Gallery, Londyn.fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Poussin Nicolas, Męczeństwo św. Erazma, ok. 1627 — Pinacoteca Vaticana, Watykan fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Poussin Nicholas, Królestwo Flory (Metamorfoza kwiatów), ok. 1630 — Gemäldegalerie, Drezno fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Poussin Nicolas, Et in Arcadia ego, ok. 1638–40 — Paryż, Luwrfot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Poussin Nicolas, Et in Arcadia Ego (Pasterze arkadyjscy), 1629–33, zbiory Devonshire, Chatsworthfot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia