Polskie Stronnictwo Ludowe
 
Encyklopedia PWN
Polskie Stronnictwo Ludowe (PSL),
partia polit., utworzona 22 VIII 1945,
ideowa i organizacyjna kontynuacja przedwojennego Stronnictwa Ludowego i konspiracyjnego Stronnictwa Ludowego „Roch”; w programie opartym na zasadach agraryzmu opowiadało się za: obroną niezawisłości państw. Polski i suwerenności narodu legalnymi środkami, ustrojem parlamentarno-demokr. z szerokim samorządem terytorialnym i gosp.; za podstawę rozwoju gosp. Polski uznawało rolnictwo, broniło drobnej i średniej własności prywatnej, popierało wszelkie formy spółdzielczości; głosiło postulat powszechnej i demokr. oświaty; proponowało oparcie polityki zagr. na partnerstwie i współpracy z ZSRR oraz innymi państwami antyfaszystowskiej koalicji. PSL było reprezentowane w KRN i weszło w skład Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej (ministrowie: S. Mikołajczyk, W. Kiernik, Cz. Wycech), stanowiąc jednocześnie podstawę legalnej, antykomunist. opozycji; występowało przeciwko podporządkowaniu Polski ZSRR i bezskutecznie zabiegało o realne wsparcie USA i Wielkiej Brytanii, dążyło do szybkiego przeprowadzenia wolnych, demokr. wyborów parlamentarnych, odrzucało koncepcję PPR bloku wyborczego sześciu partii. W 1946 PSL liczyło ok. 600 tys. członków.
Program polit. i wpływy społ. PSL były zwalczane przez PPR i podporządkowane jej organy, instytucje państw. oraz ugrupowania polityczne. W wyniku terroru UB 1945–47 skrytobójczo zamordowano ponad 100 działaczy PSL, m.in. N. Wiatra, W. Kojdera, S. Ścibiorka; wiele wsi zostało spacyfikowanych; przed wyborami do Sejmu Ustawodawczego władze państw. rozwiązały 33 organizacje powiatowe PSL i uwięziły wielu jej członków, poddały ostrej cenzurze prasę partyjną („Chłopski Sztandar”, „Gazeta Ludowa”, „Piast”, „Chłopi i Państwo”, „Polska Ludowa”), organizowały napady na lokale Stronnictwa, w 10 okręgach unieważniły listy wyborcze kandydatów PSL, a podczas wyborów (19 I 1947) do lokali wyborczych nie dopuszczano członków komisji i mężów zaufania Stronnictwa; ostatecznie wg oficjalnych (sfałszowanych) wyników wyborów na kandydatów PSL oddano 1150 tys. głosów (10,3% głosów ważnych), co dało 28 mandatów poselskich; protesty PSL ujawniające fałszerstwa zostały odrzucone. Jednocześnie od 1945 PPR dążyła do rozbicia wewn. Stronnictwa, VI 1946 powstała nieliczna grupa: PSL „Nowe Wyzwolenie”, II 1947 wyodrębniła się opozycja przeciwko linii polit. S. Mikołajczyka, skupiona wokół tyg. „Chłopi i Państwo” (J. Niećko, Wycech, K. Banach), która po usunięciu jej 27 III 1947 z PSL utworzyła Lewicę PSL. W 1947 PPR dążyła do całkowitego rozbicia Stronnictwa, przygotowywano proces polit. Mikołajczyka, Lewica PSL żądała ustąpienia prezesa PSL; 20 X 1947 potajemnie wyjechał on z kraju i następnie powołał PSL na uchodźstwie; 25 X siedzibę NKW i redakcje „Chłopskiego Sztandaru” i „Gazety Ludowej” przejęła Lewica PSL (zajęcia dokonały bojówki PPR i UB), jej Centralny Kom. został przemianowany na tymczasowy NKW PSL (usunięto z władz zwolenników Mikołajczyka), przeprowadzono weryfikację wszystkich członków Stronnictwa (XI 1947 liczyło ok. 48 tys.). Nowe kierownictwo odrzuciło i potępiło agraryzm, poparło (1948) program kolektywizacji wsi, podporządkowało się PPR, następnie PZPR oraz podjęło bliską współpracę z SL; przedstawiciele PSL weszli do rządu i Rady Państwa; XI 1949 połączono PSL i SL tworząc Zjednoczone Stronnictwo Ludowe; było to równoznaczne z pozbawieniem ruchu lud. samodzielności.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia