Pol Wincenty, pseud. Janusz i in., ur. 20 IV 1807, Lublin, zm. 2 XII 1872, Kraków,
poeta, geograf, etnograf.
Pol Wincenty
Encyklopedia PWN
fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Uczestnik powstania listopadowego na Litwie; od 1833 w Galicji, 1847–48 redaktor mies. „Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich”; 1849 objął pierwszą w Polsce katedrę geografii na uniwersytecie w Krakowie (podejrzany o nielojalność wobec władz, 1852 został zwolniony); 1872 czł. AU; początkowo związany z demokr. nurtem romantyzmu pol.; autor popularnych liryków powstańczych (Pieśni Janusza 1835) i poematu Pieśń o ziemi naszej (1835, wyd. 1843), z biegiem lat stał się rzecznikiem tradycjonalizmu szlacheckiego (gawędy poet. Pamiętniki J. Pana Benedykta Winnickiego, t. 1–3 1853–55) i heroizacji sarmackiej przeszłości (rapsod rycerski Mohort 1854); jedynie Kilka kart z krwawego rocznika (1864, tu m.in. znana pieśń W krwawym polu srebrne ptaszę) zbliżone do twórczości lat 30.; także wybitny badacz Karpat (Rzut oka na północne stoki Karpat 1851), zasłużony popularyzator geografii i etnografii (Obrazy z życia i natury, seria I–II 1869–70); Dzieła... (t. 1–10 1875–78), Dzieła poetyckie (wyd. 2 t. 1–4 1921), Wybór poezji (1963).
