Pioneer

Pioneer

[paıənı̣ə^r] ,

seria amerykańskich próbników kosmicznych przeznaczonych do badań przestrzeni międzyplanetarnej i znajdujących się w niej ciał Układu Słonecznego.

1958 nieudane pierwsze starty; Pioneer 4 (start 3 III 1959) jako pierwszy amerykański obiekt kosmiczny uzyskał drugą prędkość kosmiczną, jednakże minął cel (Księżyc) w odległości zbyt wielkiej, by dokonać dokładniejszych badań; Pioneer 5–Pioneer 9 — próbniki ośrodka międzyplanetarnego krążące po trajektoriach heliocentrycznych znajdujących się pomiędzy orbitami Ziemi i Wenus bądź Ziemi i Marsa; Pioneer 10 (start III 1972) — pierwszy w historii próbnik Jowisza; 3 XII 1973 minął go w odległości 131 300 km od górnej granicy obłoków, dostarczył zdjęć planety, zbadał jej otoczenie i największe księżyce Jowisza, VI 1983 dotarł do granic Układu Słonecznego, jest pierwszym obiektem wysłanym z Ziemi w głąb Galaktyki; ustanowił dwa rekordy astronautyki — oddalił się na największą odległość od Słońca (I 1991 — na ok. 50 AU) oraz osiągnął największy dystans łączności radiowej; Pioneer 11 (start IV 1973) — próbnik Jowisza, także pierwszy w historii próbnik Saturna (którego minął 1 IX 1979 w odległości niespełna 21 tysięcy km od górnej granicy obłoków), minął granice Układu Słonecznego (I 1991 znajdował się w odległości ok. 32 AU od Słońca) i porusza się w przestrzeni międzygwiezdnej; Pioneer Venus 1 (start V 1978) — sztuczny satelita Wenus, dostarczył danych radiolokacyjnych do sporządzenia pierwszej mapy powierzchni planety, badał atmosferę i jonosferę Wenus oraz ich oddziaływanie z wiatrem słonecznym; Pioneer Venus 2 (start VIII 1978) wyrzucił (XII 1978) cztery sondy w atmosferę Wenus, których przelot umożliwił stwierdzenie, że warstwa obłoków składa się głównie z kropli kwasu siarkowego; przeprowadził także pomiary koncentracji i składu cząstek neutralnych w górnej atmosferze planety oraz badania składu jonowego jonosfery Wenus.