Peru. Warunki naturalne

Peru. Warunki naturalne.

Na obszarze Peru wyróżnia się 3 duże regiony fizycznogeogr.: Costa (wybrzeże), Sierra (góry) i Amazonia (Montania, Selva). Costa obejmuje wąski (szer. 50–70 km) pas lądu między O. Spokojnym i Kordylierą Zachodnią Andów Peruwiańskich; wybrzeże wyrównane z rozległymi stożkami napływowymi rzek spływających z Andów i skalistymi przylądkami. Równolegle do wybrzeża ciągną się na szer. 250–400 km pasma Andów: Kordyliera Zachodnia z najwyższym szczytem Peru — Huascarán (6768 m), Kordyliera Środkowa i Kordyliera Wschodnia; łańcuchy Kordylierów rozdzielają głębokie, podłużne doliny rzek (Marañón, Huallaga) oraz wysokie (ponad 4000 m) płaskowyże, zw. puna, ponad którymi wznoszą się czynne i wygasłe wulkany (wys. 5000–6000 m); przy granicy z Boliwią płaskowyż Altiplano z tektonicznym jez. Titicaca. Pasma Andów Peruwiańskich są trudno dostępne, większość przełęczy leży na wys. 4800–5300 m. Amazonia obejmuje faliste, przedgórskie równiny u wschodniego podnóża Andów (Montania) i zachodnią część Niz. Amazonki (Selva). Peru, a zwłaszcza Costa i Andy, leży w obszarze sejsmicznym, występują katastrofalne trzęsienia ziemi (ostatnie 1970). Klimat wybitnie zróżnicowany; na wybrzeżu i zachodnich stokach Andów — zwrotnikowy suchy i wybitnie suchy (wpływ zimnego Prądu Peruwiańskiego), w Andach — górski z wyraźną piętrowością klim., w Montanii — równikowy wilgotny; średnia temp. w najchłodniejszym miesiącu (lipiec) od 13–15°C na wybrzeżu do 25°C w Amazonii, w najcieplejszym (styczeń) odpowiednio od 22–25°C do 26°C; w wysokich Andach poniżej 0°C; średnia roczna suma opadów: na wybrzeżu od ok. 500 mm na północy do poniżej 10 mm na południu, w Andach od 1000 mm na północy do 300–600 mm na południu, w Amazonii 1800–3000 mm. Terytorium Peru należy do zlewisk 2 oceanów: Spokojnego i Atlantyckiego. Zlewisko Oceanu Spokojnego obejmuje wybrzeże i zachodnie stoki Andów (łącznie ok. 250 tys. km²), odwadniane przez krótkie, w większości okresowe rzeki, wykorzystywane gł. do nawadniania. Pozostała część Peru należy do zlewiska O. Atlantyckiego i jest odwadniana przez źródłowe rzeki (Ukajali i Marañón) Amazonki oraz jej dopływy: Madeirę, Napo, Putumayo i in.; obszary bezodpływowe obejmują bezpośrednie zlewisko jez. Titicaca. W Andach Peruwiańskich występują liczne lodowce, największe — w Kordylierze Białej; granica wiecznego śniegu przebiega na wys. 4000–5000 m; powszechne ślady zlodowacenia plejstoceńskiego (o zasięgu znacznie większym niż współcz.), m.in. jeziora polodowcowe. Około 54% pow. Peru zajmują lasy; w Amazonii — wilgotne lasy równikowe, zw. selva (do wys. 500–700 m), na wschodnich stokach Andów (do wysokości ok. 3000 m) — deszczowe lasy górskie (zw. ceja de la selva). Powyżej granicy lasu i na rozległych płaskowyżach (do wys. 4500–4700 m) występują wysokogórskie formacje trawiaste páramo (północne Andy) i puna (na południu). Na wybrzeżu roślinność pustynna, na zachodnich stokach Andów (do wys. 1000–1500 m) — półpustynna formacja loma z dużym udziałem roślinności efemerycznej, pojawiającej się po sporadycznych opadach. Gleby mało żyzne; inicjalne, słabo wykształcone oraz wysokogórskie stepowe — w Andach, pustynne, w większości zasolone — na obszarze Costa, czerwonożółte i aluwialne oglejone — w Amazonii peruwiańskiej; w dolinach rzek urodzajne mady. W Peru ochroną objęto 14,6% (2006) pow. kraju.

Titicaca, łódź ze zbiorami trzciny na jeziorze (Peru)

Huascarán (Peru)

Colca, dolina, Andy Peruwiańskie, uprawy tarasowe (Peru)