Pelplin

Pelplin,

miasto w województwie pomor., w powiecie tczewskim, na Pojezierzu Starogardzkim, nad Wierzycą, w regionie Kociewie.

Ludność miasta: ogółem — 7,8 tys. mieszkańców (2019)

Gęstość zaludnienia: 1 946,0 os/km² (2019)

Powierzchnia: 4 km²

Współrzędne geograficzne: długość geograficzna: 18°42′E, szerokość geograficzna: 53°55′N

Prawa miejskie: nadanie praw — 1931

Oficjalne strony WWW: www.pelplin.pl

ośr. usługowy dla rolnictwa; przemysł spoż. (cukrownia, zakłady mięsne, młyn) i meblarski, ponadto wytwórnia pasz, betoniarnia; ośr. turyst.-krajoznawczy; stol. diecezji pelplińskiej Kościoła rzymskokatol.; Wyższe Seminarium Duchowne (filia Papieskiego Uniw. Laterańskiego), wydawnictwo Bernardinum, redakcja pisma „Pielgrzym”, filia Akad. Roln. w Szczecinie; Muzeum Diecezji Pelplińskiej.

Historia.

Ślady osadnictwa z młodszej epoki kam., następnie z okresu kultury pomor., okresu rzymskiego oraz wczesnośredniow.; 1276 zał. w Pelplinie opactwo Cystersów; 1308 wraz z Pomorzem Gdańskim opanowany przez Krzyżaków; na mocy pokoju tor. od 1466 w Polsce (Prusy Król.); od XV w. spełniał funkcje miejskie; od 1772 w zaborze pruskim; 1823 kasata opactwa; od 1824 siedziba biskupstwa chełmińskiego; w XIX w. ośr. polskości (m.in. działalność Związku Plebejskiego i Tow. Rolniczego, ośr. wydawniczy); od 1918 w granicach Polski; prawa miejskie 1931; X–XI 1939 w lesie szpęgawskim k. Pelplina Niemcy zamordowali ponad 50 osób (gł. nauczycieli i księży); w czasie okupacji niem. podobóz obozu koncentracyjnego Stutthof.

Zabytki.

Gotyckie opactwo Cystersów: kościół, ob. katedra (XIV w. sklepienia, XV–XVI w., częściowo regotyzowany w końcu XIX w.), we wnętrzu bogate wyposażenie m.in. got. stalle i obrazy H. Hana, A. Stecha i B. Strobla; klasztor (XIV, XIX w.); dansker (XIV w., przebudowa XIX w.); w Muzeum Diecezjalnym (cenne dzieła sztuki, gł. got.) jedyny w Polsce egzemplarz 2-tomowej Biblii Gutenberga (Moguncja, 1453–55); 1957 odnaleziono w bibliotece seminaryjnej organową Tabulaturę pelplińską (6 t., 1620–40) — rękopiśmienny zabytek muz. zawierający ok. 900 utworów, w tym także polskich.

Pelplin, katedra pw. Najświętszej Marii Panny, Św. Bernarda z Clairvaux, Św. Benedykta i Św. Stanisława

Balbus Johannes, Catholicon, ok. 1482, Strasburg (Francja) — Biblioteka Diecezjalna im bpa Jana Bernarda Szlagi w Pelplinie