Państwowa Komisja Planowania Gospodarczego

Państwowa Komisja Planowania Gospodarczego (PKPG),

w Polsce instytucja utworzona IV 1949, przejęła kompetencje zlikwidowanego Centralnego Urzędu Planowania, Głównego Urzędu Planowania Przestrzennego oraz częściowo Ministerstwa Przemysłu i Handlu.

Organ nadrzędny wobec ministerstw gospodarczych, zakresem działania obejmowała politykę gospodarczą państwa, a zwłaszcza opracowywanie narodowych planów gospodarczych i kontrolę ich realizacji, nadzór nad systemem planowania, koordynowanie działalności resortów gospodarczych, rozdzielnictwo materiałów i wyrobów gotowych, przestrzenne zagospodarowanie kraju, kształtowanie cen i taryf, organizację przedsiębiorstw, oddziaływanie na sektor prywatny; funkcję przewodniczącego pełnił wicepremier i przewodniczący Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów: H. Minc (IV 1949–III 1954), E. Szyr (III 1954–VII 1956), S. Jędrychowski (VII–XI 1956); przewodniczącemu PKPG podporządkowano m.in.: Główny Urząd Statystyczny, Urząd Patentowy PRL, Główny Urząd Miar, Polski Komitet Normalizacyjny, Instytut Ekonomiki i Organizacji Przemysłu. PKPG była najważniejszym organem kierującym gospodarką narodową i kształtującym politykę ekonomiczną państwa, a jej powołanie stanowiło ważny krok w kierunku centralizacji zarządzania gospodarką i ograniczania samodzielności podległych szczebli zarządzania i jednostek wykonawczych; PKPG posługiwała się sowieckimi rozwiązaniami i instrukcjami planistycznymi, zwiększała liczbę wskaźników ustalanych centralnie, ograniczając inicjatywę przedsiębiorstw i jednostek administracji terenowej. Rozwiązana 15 XI 1956 pod wpływem dokonujących się zmian politycznych; na jej miejsce utworzono Komisję Planowania przy Radzie Ministrów.