Otwarty ocean

Otwarty ocean

Oceany pokrywają ok. 71% powierzchni Ziemi i zajmują ponad 99% objętości biosfery, a jednak produkcja roślinna większości oceanów jest porównywalna do pustyń lądowych. Środowisko życia w oceanach jest kształtowane w dużej mierze uwarstwieniem pionowym, które różnicuje m.in. dostępność światła, poziom zasolenia, temperaturę, ciśnienie i gęstość wody. Ważnym czynnikiem różnicującym warunki jest też obecność prądów i falowanie wód, a w strefach przybrzeżnych także pływy. Woda jest ośrodkiem o większej gęstości niż powietrze, stąd organizmy nie muszą inwestować w rozbudowę tkanek wzmacniających. Łatwość pobierania substancji mineralnych z wody nie wymaga też budowy skomplikowanych systemów przewodzenia, jak to ma miejsce u większości roślin lądowych. Stąd też roślinami otwartych wód oceanicznych są przede wszystkim drobne glony planktonowe, unoszące się swobodnie w toni wodnej. Ich występowanie ogranicza się do powierzchniowej, eufotycznej warstwy, poniżej której panują ciemności. Z drugiej strony, w powierzchniowych warstwach wody występuje zwykle niedobór niektórych składników mineralnych (N, P i Fe), które mają tendencję do opadania na dno. W wodach cieplejszych stref klimatycznych mogą też występować deficyty tlenu. W porównaniu z lądami, świat roślin otwartych wód oceanicznych jest bardzo skąpy, zarówno pod względem liczby gatunków, jak i stanu biomasy.

Tabela. Porównanie niektórych cech środowisk wodnych i lądowych biosfery.

Nieco większy jest udział w produkcji, co wynika z niewielkich rozmiarów i szybszej reprodukcji planktonu. Środowisko wodne w oceanach nie oferuje praktycznie żadnych miejsc schronienia organizmom zwierzęcym. Ograniczone możliwości ucieczki drobnych zwierząt planktonowych sprawiają, że niemal cała ich produkcja jest zjadana przez konsumentów wyższych poziomów troficznych. Mimo stosunkowo małej zmienności środowiska wodnego i niewielkiej produkcji roślinnej, bogactwo organizmów heterotroficznych w oceanach jest czterokrotnie większe niż na lądzie. Istnieje tu aż 60 gromad należących do 8 typów zwierząt. Ten pozorny paradoks zwykło się tłumaczyć dłuższą historią ewolucyjną środowisk wodnych. W porównaniu z ubóstwem życia w otwartych wodach oceanicznych, środowiska raf koralowych, estuariów i lasów namorzynowych, leżących na styku mórz i lądów, a także strefy prądów wznoszących (tzw. upwellingów) należą do najbogatszych, a jednocześnie najbardziej produktywnych ekosystemów świata.

Taida Tarabuła