Nash John
 
Encyklopedia PWN
Nash
[näsz]
John Wymowa, ur. 1752, Londyn, zm. 13 V 1835, East Cowes (wyspa Wight),
angielski architekt i urbanista, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli epoki georgiańskiej.
Kalendarium
Urodził się 18 I 1752 w Lamberth w rodzinie młynarza. Był twórcą budowli klasycystycznych, ale także należących do nurtu tzw. malowniczego romantyzmu (picturesque). Uczył się u sir Roberta Taylora. W 1777 rozpoczął własną praktykę w Londynie. Podobnie jak inni architekci tego okresu, był także budowniczym i spekulantem. Po bankructwie 1783 przeniósł się do Carmarthenshire, 1795 wrócił do Londynu i założył spółkę z projektantem ogrodów Humphry’em Reptonem. Zmarł 13 V 1835 w East Cowes (wyspa Wight).
Urbanista i budowniczy Londynu
Samodzielną twórczość rozpoczął ok. 1780, wznosząc budynki ze stiukowymi fasadami, co świadczyło o wpływach kontynentalnych, w Londynie zaś stanowiło nowość. Wyspecjalizował się w projektach siedzib wiejskich. Swobodnie posługiwał się różnymi konwencjami stylistycznymi — oprócz klasycystycznych (Southgate Grove 1797–98, Rockingham w Irlandii 1810 — zburzony) projektował też rezydencje w duchu willi włoskiej (Cronkhill 1802), budowle neogotyckie (Longner Hall 1805, Luscombe 1800–04, Lough Cutra 1811), w tym w stylu gotyckich zamków (Ravensworth Castle 1808, zburzony) i kryte trzciną tzw. cottage (Blaise Hamlet 1811), stając się jednym z prekursorów narodowego romantyzmu w architekturze brytyjskiej. Od ok. 1810 pracował dla księcia regenta, późniejszego króla Jerzego IV.
W 1811 stworzył swoje największe dzieło — plany zagospodarowania Marylebone Park, nazwanego później Regent’s Park. Według życzenia regenta, obszar ten miał być zabudowany dla celów mieszkaniowych, bez zbytniego zatłoczenia, z obszernym parkiem ogólnie dostępnym. Odchodzi od niego Regent’s Street ukończona przez Nasha 1820, z jej handlowej zabudowy, inspirowanej przez Rue de Rivoli w Paryżu z okresu Napoleona I, zachował się jedynie kościół All Souls przy Langham Place (1822–25).
W następnych latach Nash opracowywał szczegółowe projekty zespołów rezydencji w tym rejonie (Park Crescent 1812, Sussex Place 1822, Chester Terrace 1825, Cumberland Terrace 1825) i w innych częściach Londynu (Carlton House Terrace 1826). Te śmiałe i pełne fantazji kompozycje wyprzedzały koncepcję miast-ogrodów. Zaprojektował też tzw. King’s Cottage w parku w Windsorze (1813), Carlton House w Londynie (1814) i niezwykły Royal Pavilion (1815–22) w Brighton, łączący elementy neogotyckie z orientalnymi (indyjskimi i chińskimi). Nash śmiało wykorzystał tu nowo odkryty i modny materiał — żeliwo, stosując go we wnętrzach do podtrzymywania stropów (m.in. żeliwne kolumny w Sali Czerwonej) i jako konstrukcje (nad częścią środkową założenia wzniesiono opartą na szkielecie żeliwnym cebulastą kopułę ważącą 60 ton). W latach 20. XIX w. wytyczył Trafalgar Square, Suffolk Street i Suffolk Place. W 1825 rozpoczął przebudowę pałacu Buckingham.
Pod koniec panowania Jerzego IV (1830) stał się ofiarą ataków politycznych, został oskarżony o spekulacje, oszustwa i wycofał się z działalności twórczej.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Brighton, Pawilon Królewski, 1815–23, wg proj. J. Nasha (Wielka Brytania)fot. A. Pieńkos/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Londyn, Piccadilly Circus fot. K. Peńsko-Skoczylas, B. Skoczylas/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Londyn, Buckingham Palace (Wielka Brytania)fot. A. Pieńkos/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia