Nalibocka, Puszcza, białorus. Nalibackaja puszcza, Nalibackaja pušča, ros. Nalibokskaja puszcza, Nalibokskaja pušča,
kompleks leśny na Białorusi, na pr. brzegu Niemna, w dorzeczu Berezyny;
Nalibocka, Puszcza
Encyklopedia PWN
pow. ok. 240 tys. ha; przeważa bór sosnowy; na zachodzie bagna z niewielkimi grądami; ze ssaków żyją m.in. łoś, bóbr, niedźwiedź brunatny, jeleń (ponownie wprowadzony); w południowo-wschodniej części rezerwat myśliwski (zał. 1960).
Historia. W okresie międzywojennym w granicach Polski; IX 1939–41 pod okupacją sowiecką; 1941–44 pod okupacją niem.; liczne grupy żołnierzy sowieckich z rozbitej 1941 przez Niemców armii gen. M. Popowa rabowały okoliczne wsie; od 2. poł. 1942 rejon działalności partyzantki sowieckiej (1943 ok. 14 tys. żołnierzy), od 3 VI 1943 — Pol. Oddziału Partyzanckiego AK (ok. 650 żołnierzy) pod dowództwem porucznika W. Parchimowicza („Walden”); od 13 VII 1943 sześciotygodniowa niem. akcja przeciwpartyzancka (operacja Herman) wsparta bronią pancerną, artylerią i lotnictwem (oddziały partyzantki sowieckiej unikały walki, żołnierze AK stoczyli z Niemcami bitwę i nad jez. Kromań przerwali obławę), zakończona pacyfikacją ok. 100 miejscowości w głębi Puszczy i na jej obrzeżach; 1 XII 1943 partyzanci sowieccy rozbroili i uwięzili większość oficerów i żołnierzy (kilkudziesięciu zamordowali) Pol. Oddziału Partyzanckiego (odtworzony 1944 i przekształcony w Zgrupowanie Stołpecko-Nalibockie AK pod dowództwem porucznika A. Pilcha („Góra”), 29 VI 1944 wymaszerował do Puszczy Kampinoskiej); jesień 1944–II 1945 na terenie Puszczy Nalibockiej działały 2 Oddziały Samoobrony Ziemi Wil. (kilkuset żołnierzy, gł. poszukiwanych przez NKWD) pod dowództwem W. Kitowicza („Grom”) i W. Turonka („Tur”), utworzone przez komendę Okręgu Wil. AK (w bitwie z Armią Czerwoną k. Korelicz 9 II 1945 dowódcy zostali ranni, a żołnierze ulegli rozproszeniu).
