Międzynarodówka Komunistyczna
 
Encyklopedia PWN
Międzynarodówka Komunistyczna, III Międzynarodówka, ros. Kommunisticzeskij Internacyonał, Komintern,
międzynarodowa organizacja partii komunistycznej, działająca 1919–43.
Pełniła funkcję kierowniczego ośrodka ruchu komunistycznego na świecie i tworzyła tajne siatki, opierając się na legalnych (Francja, Belgia) i nielegalnych partiach komunistycznych. Bezpośrednią przesłanką jej powołania stało się zwycięstwo bolszewików w dokonanym przez nich przewrocie październikowym 1917 w Rosji. Założona III 1919 na kongresie w Moskwie, w którym uczestniczyło 19 partii komunistycznej (w tym KPP), kierowana przez KW z siedzibą w Moskwie; miała centralistyczną strukturę, a poszczególne partie komunistyczne wchodziły do niej jako jej sekcje. Za cel stawiała sobie walkę wszelkimi sposobami, włącznie z walką zbrojną, o stworzenie międzynarodowej Republiki Rad jako państwowe formy tzw. dyktatury proletariatu. Warunki przynależności do M.K. zostały sformułowane na II kongresie (1920) w 21 punktach i nakazywały partiom członkowskim m.in. prowadzenie systematycznej akcji propagandowej w armiach własnych krajów, przenikanie do organizacji robotniczych, związkowych i chłopskich oraz bezwarunkowe popieranie republik sowieckich. Na prawach sekcji M.K. działała również Komunistyczna Międzynarodówka Młodzieży; pod wpływami M.K. pozostawała: Czerwona Międzynarodówka Związków Zawodowych, Międzynarodówka Chłopska oraz Międzynarodowa Organizacja Pomocy Rewolucjonistom i in. międzynarodowe organizacje polityczne i społeczne. Organy prasowe: „Kommunisticzeskij Internacyonał” (1919–43, wydane w kilku językach), „Internationale Presse-Korrespondenz” (1921–33), „Rundschau” (1934–39).
Wchodzące w skład M.K. partie komunistyczne i organizacje obowiązywała ścisła dyscyplina i dyspozycyjność; prowadziły działalność agitacyjną, agenturalną, wywiadowczą i sabotażową. M.K. była narzędziem kierownictwa partii bolszewickiej, sowieckiej polityki zagranicznej i organów bezpieczeństwa ZSRR. Jej partie członkowskie realizowały zmienne koncepcje W. Lenina, a następnie J. Stalina — początkowo bezkompromisową strategię rewolucyjną, organizowanie przewrotów zbrojnych w Europie (np. 1923 w Niemczech) i in. rejonach świata (m.in. w Chinach), zwalczanie partii demokratycznej i socjalistycznej (oskarżanych przez M.K. o „socjalfaszyzm”), po 1934 taktykę tzw. frontu ludowego, wykorzystującą zagrożenie faszystowskie do zdominowania ruchów demokratycznych lewicy, od 1939 (pakt Ribbentrop–Mołotow) dywersję przeciw koalicji antyhitlerowskiej, od 1941 (wybuch wojny niemiecko-sowieckiej) przystąpienie do ruchu oporu przeciw III Rzeszy i próby jego politycznego opanowania. W 1943 rozwiązana na polecenie Stalina ze względów taktycznych; jej zadania przejął jeden z wydziałów KC WKP (b). Czołowi działacze: G. Dymitrow (sekretarz generalny od 1935), B. Kun, Ho Chi Minh, W. Pieck, E. Thälmann, W. Ulbricht, K. Zetkin, D. Ibarruri, A. Gramsci, P. Togliatti, J. Leński, O.W. Kuusinen, D. Manuilski, G. Zinowjew (pierwszy przewodniczący M.K.), L. Trocki, M. Thorez, K. Gottwald.
Bibliografia
M. Drachkovitch Comintern. Historical Highlights, Essays, Recollections, Documents, Stanford 1966
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia