Meksyk. Sztuka.
państwo w Ameryce Północnej między Oceanem Spokojnym na zachodzie i południu oraz nad Zatoką Meksykańską i Morzem Karaibskim na wschodzie
Meksyk. Sztuka
Encyklopedia PWN
W okresie prekolumbijskim tereny dzisiejszego Meksyku zamieszkiwało wiele ludów; stworzyły one prekolumbijską sztukę. Sztuka okresu kolonialnego (XVI–XVIII w.) ukształtowała się pod wpływem sztuki hiszp.; początkowo, w związku z działalnością misyjną, rozwijała się gł. architektura sakralna; powstawały klasztory (w Huejotzingo, Acolmán) i kościoły, gł. w stylu mudejar i plateresco. W XVII i XVIII w. dominował styl barok., odznaczający się specyficzną dekoracyjnością (katedra w Puebla); wyraził się on gł. w rzeźbie arch. oraz w rzemiośle artyst.; formy churrigueryzmu wzbogaciły się o elementy sztuki miejscowej. W XVIII w. powstały wielkie katedry w Chihuahua, Zacatecas, Oaxaca, Morelia i m. Meksyk. Rzeźba rozwijała się w ścisłym związku z architekturą; duże znaczenie miała twórczość hiszp. rzeźbiarza M. Tolsá; do rozkwitu doszła snycerka, gł. artystów miejscowych (ołtarze, m.in. w klasztorze w Tepotzotlán). W malarstwie dominowały początkowo wpływy hiszp. (M. Cabrera); w 2. poł. XVIII w. rozwijało się malarstwo rodzajowe. Początki sztuki nowocz. wiąże się z okresem walk wyzwoleńczych (1810–21). Oprócz sztuki oficjalnej (akademicki neoklasycyzm) rozwijała się sztuka nar. czerpiąca elementy z twórczości lud.; dużą rolę społ.-polit. odegrała grafika (gł. anonimowa), której tradycje podjął w końcu XIX w. J.G. Posada. W malarstwie dominował portret i pejzaż. Doniosłe znaczenie dla sztuki meksyk. miała rewolucja 1910; stworzono program sztuki nar., zaangażowanej społecznie i politycznie, nawiązującej do form sztuki prekolumbijskiej i lud.; tradycje te znalazły najpełniejszy wyraz w wielkich malowidłach ściennych (D. Rivera, J.C. Orozco, D.A. Siqueiros) oraz w grafice (L. Mendez, E. Ramirez). Sztukę meksyk. cechuje realizm przy jednoczesnej skłonności do symbolizmu i dram. ekspresji (Orozco, Siqueiros, R. Tamayo, J. O’Gorman, Rivera, F. Silva); wybitni pejzażyści: Dr. Atl (właśc. G. Murillo) oraz G. Montoya; wybitni rzeźbiarze: C. Braho, F. Zuñiga i in. Meksyk odgrywa dużą rolę w rozwoju nowocz. architektury; początkowo wznoszono budowle pod wpływem północnoamer. funkcjonalizmu, po 1940 wystąpiły tendencje do stworzenia nar. szkoły arch. (charakterystyczne dążenie do zespolenia z architekturą malarstwa i rzeźby); do wybitnych architektów meksyk. należą m.in.: M. Pani, F. Candela, P.R. Vázques, J.V. Garcia, O’Gorman.
Od XVI w. rozwija się w Meksyku bogata sztuka lud., w której przetrwały tradycje sztuki indiańskiej, łączone z wpływami eur. i azjat. (tkaniny wełn. i bawełniane, ceramika, wyroby ze szkła, przedmioty z laki, rzeźby w drewnie, wycinanki z papieru, kolorowe maty, zabawki). Lata 90. XX w. charakteryzował pluralizm artyst. (m.in. instalacje, konceptualizm, wideo art).
