Meksyk. Film

Meksyk. Film.

Filmy w Meksyku były realizowane od 1912, początkowo okazjonalnie i nieregularnie (m.in. R.J. Cossa, E. Vollratha, M. Contreras, R. Bermudez); rozwijał się natomiast tzw. nomadyzm — ruch wędrownych dokumentalistów-kinooperatorów rejestrujących i odtwarzających miniscenki, kręcone w miasteczkach i na bezdrożach kraju; eksplozja noticiarios — kronik film. z życia Meksyku — stanowiła pierwszą regularną produkcję dokumentalną. W 1930 decydujący wpływ na meksyk. kino społ. miała wizyta S. Eisensteina i realizacja filmu Que viva Mexico!; zaczął rozwijać się film społ. (m.in. reż. F. Zinnemann, E.G. Muriel, H. Kline); rozpoczęto regularną produkcję filmów, rozwijał się przemysł film., 1931 pojawił się film dźwiękowy (m.in. L. Alcoriza); powstały także spółki film., m.in. Producciones Artísticas de Películas, Gonzalo Varela, Hispano Continental Films — produkujące filmy A. Moreno, C. Navarro, G. Sorii, F. de Fuentesa. W latach 40., dzięki poparciu prezydenta L. Cárdenasa, pojawił się w kinie meksyk. unikatowy w skali kontynentu nurt hist. i społ. ujawniający dramaty niedorozwoju ekon. i konflikty społ. kraju (twórczość Fuentesa); przeważały jednak filmy komercyjne, m.in. tzw. melodramaty kolonialne, westerny z vaqueros w rolach gł., tzw. farsy tropikalno-erotyczne. Lata 50. to okres artyst. i prestiżowej prosperity kina meksyk.; powstały cykle tzw. indiańskich bukolik E. Fernándeza, nawiązujących do lokalnej tradycji obyczajowej, rel. i artyst., prekolumbijskiej i kreolskiej; nurt ten oprócz Fernándeza współtworzyli m.in.: B. Alazraki, C. Velo, R. Gavaldón, S. Gonzales i L. Alcoriza; masowo powstawały także utwory komercyjne (ok. 100 filmów rocznie), oparte na wzorach hollywoodzkich — melodramaty, komedie i westerny (filmy M. Zacariasa, M.M. Delgado, R. Gavaldóna, B. Alazraki); w Meksyku swoje filmy (11) realizował także polit. emigrant z Hiszpanii, L. Buñuel. W latach 60. dominował nadal repertuar rozrywkowy (m.in. filmy J. Guernevo, J.J. Guerroli i J. Ibañeza), a okazjonalnie powstawały adaptacje literatury (na wysokim poziomie artyst.), gł. utworów: G.G. Marqueza, Vallenelána, J. Cortazára (m.in. A. Isaac, Ibañez, E. Carreone); jednak charakter ówczesnego kina komercyjnego mocno kontrastował z wysokim poziomem artyst. literatury meksyk. (tzw. realizm magiczny). Na początku lat 70., dzięki polityce prezydenta L. Echeverríi (m.in. dodatkowe kredyty, kontrola dystrybucji), został przełamany monopol amer. i miejscowych komercyjnych producentów i dystrybutorów; pojawił się nowy ruch film., zw. Trzecim Kinem lub realizmem magicznym (m.in. R. Kamffer, Alcoriza, A. Jodorovsky, Isaac), będący próbą dotarcia do korzeni cywilizacyjnych, antropol. i kulturowych Meksyku, tradycji prekolumbijskich i kreolskich (idea „powrotu do źródeł” w celu odnalezienia prawdziwej tożsamości Meksyku i Meksykanów). Ten synkretyzm kulturowy był widoczny także w różnorodności stylistycznej filmów: latynoski melodramatyzm przeplatał się z lud. seksualizmem, wysmakowany estetyzm nowej fali sąsiadował z turpizmem, opowieści w stylu hollywoodzkim — z legendami Majów, z ich prostotą, magią i fatalizmem ludzkiego losu. W końcu lat 70. i w latach 80. pojawiła się opozycja przeciwna filmom elitarnym; kinematografia podzieliła się na 2 nurty: komercyjny, zdominowany przez produkcję amer., i rodzimy — niezależny; nurt dramatu społ.-obyczajowego (R. Cardona, F. Cazals) miał niewielki zasięg oddziaływania. Pojawiały się także okazjonalne utwory międzynar. lewicy polit. (m.in. M. Littin). W latach 80. i 90., oprócz Alcoriza i Ripsteina, wyróżnili się: R. Montero, J. Fons, J.H. Heremosillo i A.G. Inamitu, a ostatnio C. Carrera, J. Buil i M. Sistach, G. Retes, O. Urrutia Laco. W 1963 powołano Centrum Film. przy Universidad Nacional Autonoma de Mexico, kształcące przyszłych filmowców.

Elżbieta Królikowska-Avis