Marat Jean-Paul

fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

Marat

[marạ]

Jean-Paul , ur. 24 V 1744, Boudry k. Neuenburga, zm. 13 VII 1793, Paryż,

działacz polit. okresu rewolucji fr. 1789–99, publicysta, z zawodu lekarz;

zał. (1789) dziennika „L’Ami du Peuple” (pierwotna nazwa „Le Publiciste Parisien”), na którego łamach występował przeciwko monarchii, demaskował spiski arystokracji, atakował zachowawczą politykę finansjery oraz wykazywał słabość Konstytuanty; rzecznik sankiulotów paryskich, prześladowany za swój radykalizm, dwukrotnie zmuszony do emigracji (1790, 1791–92); związany z klubem kordelierów, czł. Kom. Bezpieczeństwa Komuny Paryskiej i deputowany z Paryża do Konwentu Nar.; bliski jakobinom, był zwolennikiem stosowania terroru wobec wrogów polit.; w gospodarce opowiadał się za posunięciami radykalnymi (w tym ustanowieniem cen maks. żywności); jego działalność przyczyniła się do obalenia monarchii 1792 i odsunięcia od władzy 1793 żyrondystów; zamordowany przez fanatyczną żyrondystkę Ch. Corday; bardzo popularny wśród ludu paryskiego, po śmierci stał się dlań symbolem rewolucjonisty; autor prac z zakresu medycyny, nauk ścisłych, optyki oraz rozpraw filoz.-społ. Chaînes de l’esclavage (1774), Plan de législation criminell (1780), Projet de declaration des droits de l’homme et du citoyen suivi d’un plan de Constitution, juste, sage et libre (1789); w języku pol. Pisma wybrane (1951).

David Jacques-Louis, Śmierć Marata, 1793 — Królewskie Muzeum Sztuk Pięknych, Bruksela