Madhja Pradeś
 
Encyklopedia PWN
Madhja Pradeś, hindi Madhya Pradeś, ang. Madhya Pradesh Wymowa,
stan w środkowych Indiach, na północy Płw. Indyjskiego, bez dostępu do morza;
72,6 mln mieszk. (2011); powierzchnia 296,5 tys. km2 (do 2000 — 443 tys. km2), stol. Bhopal; w użyciu język hindi (78% ludności) i urdu; 93% mieszk. wyznaje hinduizm; w miastach mieszka ok. 20% ludności; większe miasta (poza stol.): Indaur, Dźabalpur, Gwalijar. Powierzchnia wyżynna — północna część wyż. Dekan (wys. 200–600 m); w północno-zachodniej części wyż. Malwa z pokrywami bazaltowymi, we wschodniej — wyż. Ćhota Nagpur (wysokość do 1225 m), na południu góry Windhja i Satpura, rozdzielone zapadliskiem tektonicznym; klimat zwrotnikowy monsunowy; średnia temp. w styczniu 16–22°C, w maju 25–30°C; opady związane z monsunem letnim (czerwiec–wrzesień), od 900 mm na zachodzie do 1500 mm na południowym wschodzie; gł. rz.: Narbada, Mahanadi oraz dopływy Gangesu: Son, Betwa, Ćambal; lasy (ok. 30% pow.) monsunowe, zrzucające liście w porze suchej; parki nar.: Kanha, Śiwpuri. Stan roln. — ok. 70% ludności zaw. czynnej pracuje w rolnictwie; uprawa zbóż (pszenica, ryż, proso), trzciny cukrowej, bawełny, orzeszków ziemnych, soi; hodowla bydła, bawołów, kóz; eksploatacja lasów (drewno tekowe, sandałowe); ważny region górniczy Indii; wydobycie węgla kam. we wschodniej części stanu, rud żelaza, manganu, boksytów, diamentów w północnej części (jedyny obszar w kraju); rozwinięty przemysł włók., zwłaszcza bawełniany, spoż. (olejarski, cukrowniczy); huta żelaza w Durg-Bhilajnagar, aluminium w Korba, zakłady przemysłu maszyn. i chem. w Bhopalu; elektrownie cieplne i wodne (Gandhinagar na rz. Ćambal); rzemiosło: wyroby tkackie, skórz., ceramiczne; sieć komunik. słabo rozwinięta; przez terytorium stanu biegną magistralne linie kol.: Delhi–Bombaj i Waranasi–Hajdarabad; liczne zabytki (zespół świątyń w Khadźuraho, Sańći).
Historia. W IV–III w. p.n.e. obszar obecnego stanu Madhja Pradeś należał do imperium Maurjów; na początku n.e. pod rządami różnych dynastii, z których żadna nie zdołała stworzyć trwałego organizmu państw.; w XI w. dostał się pod kontrolę muzułmanów; w XVI w. włączony do imperium Wielkich Mogołów; w 2. poł. XVIII w. pod rządami Marathów; w pocz. XIX w. znalazł się pod kontrolą bryt.; po powstaniu niepodległych Indii utworzono stan Madhja Pradeś, którego ostateczny kształt ustalono 1956 i 2000 (wydzielenie południowo-wschodniej części M.P. jako odrębnego stanu Ćhattisgarh).
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia