Lutosławski Witold
 
Encyklopedia PWN
Lutosławski Witold, ur. 25 I 1913, Warszawa, zm. 7 II 1994, tamże,
kompozytor, jeden z najwybitniejszych twórców muzyki polskiej w XX w..
Kalendarium
Urodził się 25 I 1913 w Warszawie. Początkowo kształcił się w grze fortepianowej: 1924–27 u J. Śmidowicza, następnie w konserwatorium w Warszawie u J. Lefelda (dyplom 1936); 1927–32 studiował grę skrzypcową u L. Kmitowej. Od 15. roku życia studiował kompozycję u W. Maliszewskiego, najpierw prywatnie, później w konserwatorium (dyplom 1937). W 1931–33 studiował na Uniwersytecie Warszawskim matematykę. Okres okupacji niemieckiej 1939–45 spędził w Warszawie, występując w kawiarniach w duecie fortepianowym z A. Panufnikiem. Po II wojnie światowej współpracował z Polskim Radiem. W 1959–65 był członkiem zarządu, następnie wiceprzewodniczącym Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej (SIMC). Wykładał gościnnie w uczelniach muzycznych i uniwersytetach w Tanglewood, Darlington, Sztokholmie, Essen, Kopenhadze. Od lat 60. występował też jako dyrygent (wyłącznie własnych utworów). Laureat licznych nagród, m.in.: 1955, 1964, 1978 nagrody państwowej I stopnia, 1959, 1964, 1968 — Międzynarodowej Trybuny Kompozytorów UNESCO, 1964, 1986 Nagrody im. S. Kusewickiego, 1967 Nagrody im. J.G. Herdera, 1971 Nagrody im. M. Ravela, 1973 Nagrody im. J. Sibeliusa, 1984 Nagrody „Solidarności”, 1985 Nagrody UNESCO i Nagrody Królowej Zofii Hiszpańskiej, 1993 Polar Music Prize i Kyoto Prize. Od 1990 co 2 lata w Filharmonii Narodowej w Warszawie odbywa się Międzynarodowy Konkurs Kompozytorski im. W. Lutosławskiego, od 1995 tamże — corocznie festiwal sztuki pod nazwą Forum Lutosławskiego, a w Szczecinie — Festiwal Muzyki Współczesnej im. W. Lutosławskiego. Zmarł 7 II 1994 w Warszawie.
Styl Lutosławskiego
W swych wczesnych utworach (Wariacje symfoniczne 1938, Wariacje na temat Paganiniego na 2 fortepiany 1941, I Symfonia 1947) Lutosławski nawiązywał do neoklasycyzmu. Po 1945 zwrócił się ku polskiemu folklorowi (Melodie ludowe na fortepian 1945, Mała suita 1950, wersja symfoniczna 1951, Tryptyk śląski na sopran i orkiestrę 1951, Koncert na orkiestrę 1954). Jednocześnie tworzył elementy własnego stylu, ujawnionego w pełni po raz pierwszy w 3 Postludiach na orkiestrę (1958–60). Istotnymi, indywidualnymi elementami tego stylu były: tzw. aleatoryzm kontrolowany (aleatoryzm), dotyczący agogiki poszczególnych partii instrumentów (przy zachowaniu ścisłej kontroli wysokości dźwięku), oryginalny system harmoniki dwunastodźwiękowej, także koncepcja formy dwufazowej (faza wstępna i właściwa, prowadząca do kulminacji).
Ważniejsze kompozycje
Inne kompozycje: na orkiestrę — symfonie IIIV (1967–92), Uwertura smyczkowa (1949), Muzyka żałobna (1958), Gry weneckie (1961), Livre pour orchestre (1968), Preludia i fuga na 13 instrumentów smyczkowych (1972), Mi-parti (1976), Novelette (1979), Łańcuch I–III (na orkiestrę kameralną 1983, na skrzypce i orkiestrę 1985, na orkiestrę 1986), Interludium (1989); Koncert wiolonczelowy (1970), Koncert na obój, harfę i orkiestrę (1980), Koncert fortepianowy (1988); Trio na obój, klarnet i fagot (1945), Recitativo e arioso na skrzypce i fortepian (1951), Preludia taneczne na klarnet i fortepian (1953, także w wersji na orkiestrę smyczkową, harfę, fortepian i perkusję), Kwartet smyczkowy (1964), Partita na skrzypce i fortepian (1984, na skrzypce i orkiestrę 1989), Przeźrocza na zespół kameralny (1988); na fortepian: Bukoliki (1952), 3 Utwory dla młodzieży (1953); wokalno-instrumentalne: 2 fragmenty z Requiem na głosy solowe, chór i orkiestrę (1937, Lacrimosa, także na głos i organy), 20 Kolęd polskich na głos i fortepian (1946), 6 Piosenek dziecięcych na głos i fortepian do słów J. Tuwima (1947, przerobione na głos i orkiestrę kameralną oraz na chór dziecięcy i orkiestrę), 2 pieśni dziecięce na głos i fortepian: Spóźniony słowik i O panu Tralalińskim do słów J. Tuwima (1947, zinstrumentowane na głos i orkiestrę), Słomkowy łańcuszek, cykl pieśni dziecięcych na głos i zespoły instrumentów (1951), 5 Pieśni do słów K. Iłłakowiczówny (1958), 3 Poematy Henri Michaux na chór i orkiestrę kameralną (1963), Paroles tissées na tenor i orkiestrę (1965), Les espaces du sommeil na baryton i orkiestrę (1975), Chantefleurs et chantefables na sopran i orkiestrę (1991).
zgłoś uwagę
Ilustracje
Lutosławski Witold, Muzyka żałobna na orkiestrę smyczkową fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia