Litwa. Literatura

Litwa. Literatura.

Pierwsze zabytki pisane w języku pol., łac. i ruskim pochodzą z XIV w., pierwsza drukowana książka w języku litew. (katechizm M. Mažvydasa — z 1547); w XVI–XVIII w. dominowało piśmiennictwo rel. związane z ruchem reformacji. Literaturę piękną zapoczątkował w 2. poł. XVIII w. poemat Rok K. Donelaitisa; w 1. poł. XIX w. rozwinął się nurt oświec. (D. Poška, S. Stanevičius, A. Strazdas); twórczość A. Baranauskasa była zapowiedzią romantyzmu, ukształtowanego w 2. poł. XIX w. (J. Maironis). Jednocześnie z romantyzmem nastąpił rozwój realizmu (V. Kudirka, J. Žemaitė), który w 1. poł. XX w. reprezentowali m.in.: V. Krėvė-Mickevičius, A. Vienuolis, Vaižgantas; zaznaczył się wpływ psychologizmu (J. Biliūnas, Šatrijos Ragana), modernizmu (J. Savickis, I. Šeinius). Na pocz. XX w. rozwinął się symbolizm (J. Baltrušaitis, F. Kirša, V. Mykolaitis-Putinas, B. Sruoga). Istotne wartości do literatury okresu międzywojennego wnieśli także prozaicy K. Boruta, P. Cvirka, Mykolaitis-Putinas, dramatopisarz Vydūnas, poeci J. Aistis, K. Binkis, B. Brazdžionis, V. Mačernis, S. Nėris. Po II wojnie świat. w literaturze litew. obowiązywała doktryna realizmu socjalist.; część pisarzy znalazła się na emigracji (Aistis, K. Bradūnas, Brazdžionis, M. Katiliškis, A. Mackus, H. Nagys, A. Nyka-Niliūnas, H. Radauskas, A. Škėma, w późniejszym okresie — I. Meras, T. Venclova). Od poł. lat 60. w literaturze litew. zaznaczył się zwrot ku tradycjom nar. oraz sferze przeżyć człowieka na tle zjawisk ogólnospoł.; wśród prozaików wyróżnili się: J. Aputis, J. Avyżius, J. Baltušis, V. Bubnys, R. Granauskas, G. Kanowicz (Kanovičius), R. Lankauskas, J. Mikelinskas, B. Radzevičius, S. Šaltenis, M. Sluckis, wśród poetów: V. Blože, J. Degutytė, S. Geda, J. Juškaitis, J. Marcinkevičius, M. Martinaitis, E. Mieželaitis, P. Širvys, J. Vaičiunaitė; rozwinął się zarówno dramat hist., jak i psychol.-obyczajowy (J. Grušas, Marcinkevičius, K. Saja). Najmłodsze pokolenie prozaików reprezentują R. Gavelis, J. Ivanauskaiteė, S.T. Kondrotas; poetów — A.A. Jonynas, S. Patackas, satyryków — J. Evlikas, V. Žilinskaitė.