Liceum Krzemienieckie,
szkoła założona 1805 w Krzemieńcu przez T. Czackiego przy współudziale H. Kołłątaja, do 1817 Gimnazjum Wołyńskie;
Liceum Krzemienieckie
Encyklopedia PWN
nauka w Liceum Krzemienieckim, traktowanym przez twórców jako zalążek przyszłego uniwersytetu, trwała 10 lat (4 roczne „klasy” i 3 dwuletnie „kursy”), rozpoczynała się na poziomie elementarnym, a kończyła na poziomie znacznie przewyższającym poziom ówczesnych szkół średnich; przy Liceum Krzemienieckim działały inne szkoły i kursy, m.in. (od 1811) Szkoła Geometrów Praktycznych i Szkoła Mechaników; Liceum Krzemienieckie było doskonale wyposażone, dysponowało bogatą biblioteką i zbiorami; kierunek wychowawczy nadał mu pierwszy dyrektor J. Czech; wykładali m.in.: A. Feliński, J. Lelewel, A. Osiński, J. Korzeniowski, E. Słowacki; Liceum Krzemienieckie stało się ważnym ośrodkiem życia umysłowego, konkurującym z Wilnem i przyciągającym młodzież z południowo-wschodnich ziem dawnej Rzeczypospolitej; do znanych jego wychowanków należeli m.in.: A. Malczewski, F. Bernatowicz, M. Gosławski, G. Olizar, T. Szczeniowski, a także T. Zaborowski, K. Sienkiewicz, T. Sierociński, J. Korzeniowski; u schyłku lat 20. XIX w. Liceum Krzemienieckie zaczęło podupadać; 1832 po upadku powstania listopadowego zostało zlikwidowane, a jego majątek oraz część wykładowców przeniesiono do tworzącego się rosyjskiego uniwersytetu w Kijowie. Wskrzeszone rozkazem J. Piłsudskiego 1920, odzyskawszy dawne fundacje, wznowiło działalność 1922 jako zespół naukowo-dydaktyczny obejmujący m.in. gimnazjum, seminarium nauczycielskie wraz ze szkołą ćwiczeń, szkołę roln.-leśną (w Białokrynicy k. Krzemieńca), muzeum J. Słowackiego; szkoły krzemienieckie, z ich zapleczem gospodarczym, tworzyły samodzielny okręg szkolny, podległy bezpośrednio ministrowi oświaty (funkcję kuratora pełnił m.in. J. Poniatowski); 1927–37 stosowano tu (z pewnymi modyfikacjami) eksperymentalny system nauczania oparty na tzw. planie daltońskim; działało do 1939.
