Libia. Warunki naturalne
 
Encyklopedia PWN
Libia. Warunki naturalne.
Ponad 90% pow. leży w obrębie Sahary; większą część kraju zajmuje płaskowyż (wys. 300–600 m) z rozległymi obniżeniami, ciągnącymi się równoleżnikowo; ponad jego powierzchnię wznoszą się stare masywy wulk.: Dżabal as-Sauda, Al-Harudż al-Aswad, na południu (przy granicy z Czadem) fragment Tibasti z najwyższym szczytem Libii — Bikku Bitti, 2286 m; przeważają pustynie piaszczyste, w zachodniej części zw. edejnami (Aubari i Marzuk); we wschodniej części Pustynia Libijska (jeden z najbardziej niedostępnych regionów Sahary), gdzie wędrujące wydmy (do ok. 100 m wys.) przesuwają się z prędkością od 4 do 20 m rocznie; występują również pustynie kamieniste (Al-Hamada al-Hamra, Hamadat Tinghart) i żwirowe (Tibasti, Kalansziju). Wybrzeża (dł. linii brzegowej 1950 km) przeważnie nizinne; na północnym wschodzie góry Al-Dżabal al-Achdar opadają stopniami ku morzu. W Libii brak rzek stałych; suche doliny (wadi) wypełniają się wodą tylko w okresie obfitych deszczów; na wybrzeżu Wielkiej Syrty występują zasolone równiny (Wadi as-Sabha); bogate zasoby słodkich wód podziemnych wykorzystywane do nawadniania (liczne studnie artezyjskie); największe oazy: Al-Kufra i w rejonie Sabha. Klimat zwrotnikowy skrajnie suchy (pustynny), na wybrzeżach północno-zachodnich (niz. Al-Dżifara) i północno-wschodnich (góry Al-Dżabal al-Achdar) podzwrotnikowy typu śródziemnomor.; brak bariery gór powoduje dużą zmienność pogody (w zimie na wybrzeżu może padać śnieg, w lecie możliwy wzrost temp. do 40–45°C); średnia temp. w styczniu wynosi od 10–12°C na północy do 18°C na południu, w lipcu odpowiednio od 24–27°C do 35°C; wahania dobowe temp. mogą dochodzić do 45°C; 13 IX 1922 w miejscowości Al-Azizija zarejestrowano najwyższą temperaturę na Ziemi — 57,8°C; roczne opady 200 mm i mniej (co kilka lat zdarzają się susze), w górach Dżabal Nafusa i Al-Dżabal al-Achdar 400–500 mm; gorący, bardzo suchy wiatr ghibli, niosący duże ilości piasku z południa, występuje najczęściej na wiosnę i jesienią. Roślinność skrajnie skąpa (akacja, tamaryszki, piołuny); olbrzymie obszary są całkowicie pozbawione szaty roślinnej; na wybrzeżu zarośla typu makii oraz zadrzewienia z sosny pinii, (Pinus pinea) i eukaliptusów; nad zat. Wielka Syrta rozciągają się półpustynie trawiaste i piołunowe, w górach Dżabal Nafusa — roślinność stepowa z ostnicą esparto. Kilkanaście gat. zwierząt żyjacych w Libii jest zagrożonych wyginieciem (wpisane na krajową czerwoną listę, m.in. gepart, antylopa pustynna adaks, kulik, skoczek pustynny.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Nafusa, Dżabal, płaskowyż (Libia)fot. L. Zielaskowski/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia