Leonidas
 
Encyklopedia PWN
Leonidas, z rodu Agiadów, data ur. nieznana, zm. 480 p.n.e., Termopile,
król Sparty od ok. 490 p.n.e.
Kalendarium
Data urodzenia nieznana. Był synem Anaksandridasa z rodu Agiadów, którzy uważali się za potomków Heraklesa i Dejaniry; na tron wstąpił po śmierci swojego przyrodniego brata, a zarazem teścia, Kleomenesa; panował wspólnie z Leotychidasem, który został królem po detronizacji Demaratosa, spowodowanej oszczerstwami Kleomenesa.
Najazd Persów
W 480 król Kserkses napadł na Grecję; Persowie chcieli wziąć odwet za klęskę poniesioną 10 lat wcześniej pod Maratonem (wojny perskie); zadanie obrony Grecji spadło na Ateny i Spartę oraz ich nielicznych sprzymierzeńców; inne państwa skłaniały się albo do neutralności, albo sprzyjały Persom.
Obrona Termopil
Leonidas stanął na czele oddziałów, które miały bronić Persom dostępu do Attyki; siły greckie liczyły kilka tysięcy wojowników (nawet Spartanie, z powodu świąt Apollina, przydzielili Leonidasowi zaledwie 300-osobową straż przyboczną); na miejsce bitwy wybrano przesmyk termopilski (Termopile) między górami Ita i wodami zatoki Maliakos, gdzie ze względu na kilkudziesięcio-, a miejscami kilkunastometrową, szerokość, można się było skutecznie bronić przed wielekroć liczniejszymi najeźdźcami. Kserkes przez 4 dni zwlekał z rozpoczęciem bitwy, licząc, że widok potęgi jego armii skłoni Greków do odwrotu i dopiero piątego dnia kazał rozpocząć natarcie; w całodziennych walkach hoplici odparli kilka ataków, także elitarnej formacji zw. nieśmiertelnymi; podejmowane następnego dnia próby przełamania oporu Greków również zakończyły się niepowodzeniem. Wówczas wysługujący się Persom pasterz Efialtes z Trachis zaproponował Kserksesowi, że poprowadzi górską ścieżką jego wojowników na tyły obrońców Termopil; po zapadnięciu zmroku Persowie, mając Efialtesa za przewodnika, udali się w góry.
Upadek Termopil
Rankiem (480 p.n.e.) trzeciego dnia w obozie greckim rozeszła się wiadomość, że z gór schodzą Persowie. Mimo zamykającego się okrążenia Leonidas zdecydował się nie cofać; odesłał część oddziałów, by uniknęły pewnej śmierci, a sam z 300 Spartanami, 700 Tespijczykami i 400 Tebańczykami postanowił kontynuować beznadziejną walkę; odwrotu zabraniał mu spartański kodeks honorowy i powszechnie znana przepowiednia Pytii z Delf, która głosiła, że albo zginie król Sparty, albo państwo to zostanie zajęte przez Persów; Leonidas zapewne przewidywał, że on i towarzyszący mu wojownicy nie wrócą z wojny, bo zabrał ze sobą tylko tych, którzy mieli synów. Przed południem zaczęła się bitwa; polegli wszyscy obrońcy Termopil (z wyjątkiem Tebańczyków, którzy przeszli na stronę nieprzyjaciela), a ciało Leonidasa na polecenie króla Kserksesa zostało zbeszczeszczone. Persowie weszli do Attyki i spalili Ateny.
Klęska Persów
O losach wojny zdecydowała jeszcze wygrana przez Greków 480 p.n.e. bitwa morska u wybrzeży Salaminy oraz kolejne zwycięstwa 479 p.n.e. pod Platejami (na lądzie) i u przylądka Mykale (na morzu). W 440 p.n.e. szczątki Leonidasa, uznanego za herosa, przeniesiono do Sparty i wzniesiono mu stelę nagrobkową, na której wyryto także imiona 300 Spartan poległych w Termopilach.
Sława Leonidasa nie zginęła wraz z antycznym światem i przetrwała do dziś.
zgłoś uwagę
Ilustracje
David Jacques-Louis, Leonidas pod Termopilami, 1805–14 — Luwr, Paryż fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Sparta, rekonstrukcja starożytnego miasta fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia