Le Vau Louis

Le Vau

[lö wo]

Louis, ur. 1612, Paryż, zm. 11 X 1670, tamże,

francuski architekt i przedsiębiorca budowlany.

Urodził się 1612 w Paryżu w rodzinie mistrza murarskiego.

Jeden z najwybitniejszych architektów baroku we Francji. Pierwsze nauki pobierał u ojca. Po studiach we Włoszech (Genua, Rzym) działał głównie w Paryżu i jego okolicach, biorąc udział w realizacji wielu monumentalnych budowli, które w znacznej mierze określiły charakter architektury epoki Ludwika XIV. Działał w służbie finansisty Nicolasa Fouqueta, później Jean-Baptisty Colberta, zyskując tytuły pierwszego architekta królewskiego i generalnego intendenta budowli królewskich. Jego styl łączył wpływy włoskiego baroku z francuskim umiarem i predylekcją do form klasycznych (barokowy klasycyzm). Le Vau zmarł 11 X 1670 w Paryżu.

Realizacje

Do pierwszych prac Le Vau należą paryskie pałace Hôtel Lambert (1640; od 1843 siedziba polskiego Rządu Emigracyjnego w okresie porozbiorowym, do 1975 należał do Czartoryskich, 2007 wystawiony na sprzedaż) z okazałymi, barwnymi wnętrzami (wyróżniają się galeria i klatka schodowa) i Hôtel Lauzun (1656–58). Na zamówienie kardynała Jules’a Mazarina zaprojektował drugie skrzydło pawilonu królewskiego przy zamku Vincennes (około 1659) i Collége des Quatre Nations (wzniesiony przez Françoisa d’Orbay’a 1662–91, obecnie Institut de France). Uczestniczył w budowie kościołów Saint-Louis-en-l’Ile i Saint Sulpice oraz w rozbudowie Tuileries i Luwru (był współtwórcą — wspólnie z Claudem Perraultem i Charles’em Le Brunem — słynnej wschodniej kolumnady Luwru). Dla Fouqueta wybudował rezydencję Vaux-le-Vicomte (1656–61) — arcydzieło powstałe w ciągu jednego roku (prace nad wnętrzami, dzieło Charlesa Le Bruna, i ogrodem na wielką skalę — André le Nôtre’a, trwały do 1661 i były związane ze znacznymi wydatkami, których fundator nie skąpił ale za co zapłacił wolnością; w roku ukończenia budowli został osadzony w więzieniu przez Ludwika XIV, gdzie spędził 15 lat doczekawszy śmierci); był to jeden z najpiękniejszych zamków Francji, znakomity przykład założenia pałacowego entre cour et jardin i pierwszej budowli mieszkalnej projektowanej w ścisłym zespoleniu z naturą, z tarasowym ogrodem. Pałac Fouqueta, o ściśle symetrycznym układzie, z wzorowaną częściowo na rzymskim Pantenonie salą kopułową, przekryty tradycyjnym we Francji wysokim dachem, stał się na wiek niemal wzorem dla licznych naśladowań w Europie.

Znakomitym rozwinięciem tego typu założenia, jeszcze bardziej okazałym, była królewska rezydencja w Wersalu, której rozbudowę (od 1669) Le Vau prowadził do śmierci (wnętrza dekorował Le Brun, park projektował le Nôtre). Wersal miał być symbolem potęgi Ludwika XIV i jego absolutyzmu. Le Vau wraz z le Nôtre wywiązali się z tego zadania znakomicie projektując miasto, jakim był ogromny pałac (król nie znosił Paryża i rządy sprawował w Wersalu), na wsi, którą stanowiło założenie ogrodowo-parkowe. Dzieło Le Vau zostało zniweczone po kilku latach przez dodatki i rozbudowę wprowadzoną przez Jules’a Hardouin-Mansarta. Wszystkie wielkie dzieła Le Vau nie powstałyby bez jego zdolności koordynowania działań zespołu malarzy, rzeźbiarzy, dekoratorów i ogrodników, wśród których wyróżniał się François d’Orbay (współpraca przy Collége des Quatre Nations i Wersalu, m.in. wspaniale rozwiązane Schody Ambasadorów). Le Vau jest autorem projektu mostu zrealizowanego jednakże dopiero w XIX w. jako Pont des Arts.

Wersal, Wielki i Mały Trianon (Francja)

Wersal, pałac (Francja)

Paryż, Luwr, fragment z bramą przejezdną, widok od strony Sekwany

Vaux-le-Vicomte, pałac (Francja)

Paryż, fasada Luwru (Claude Perrault, Le Vau, Charles le Brun), od 1665