Kyzył-kum

Kyzył-kum, uzb. Qizilqum, karakałpackie Ķyzyl ķum, kazachskie Kyzyłkum, Ķyzylķ&udot.x;m, ros. Kyzyłkum, Kyzylkum, turkm. Gyzylgum,

pustynia w Uzbekistanie, Kazachstanie i Turkmenistanie, na Niz. Turańskiej, między Amu-darią, Syr-darią i Jez. Aralskim;

pow. ok. 300 tys. km²; piaszczysta, miejscami gliniasta i kamienista; część środkową zajmuje rozległy płaskowyż (wys. ok. 200 m) z oddzielnymi masywami górskimi (najwyższy Tomditov, 922 m); liczne kotliny i suche doliny; klimat umiarkowany ciepły, kontynent. wybitnie suchy; średnia temp. w styczniu od –9°C do 0°C, w lipcu 26–29°C; suma roczna opadów ok. 200 mm; bogate zasoby wód gruntowych, duże obszary zajmują zarośla złożone z czarnego saksaułu, w kotlinach słonorośla; na wiosnę roślinność efemeryczna; w dolinach Amu-darii i Syr-darii lasy topolowe oraz zarośla trzciny; kilka rezerwatów przyrody. Wypas owiec karakułowych; na obszarach sztucznie nawadnianych (Kanał Kyzyłkumski) uprawa bawełny, ryżu; wydobycie gazu ziemnego (gazociąg Gazli–Ural), złota.