Kuwejt. Historia
 
Encyklopedia PWN
Kuwejt. Historia.
Od 633 tereny Kuwejtu znajdowały się w granicach kalifatu arabskiego. W 1258–1632 był najeżdżany przez Turków i Persów, a 1632 obszary te znalazły się pod formalnym panowaniem osmańskiej Turcji. Wcześniej, na początku XVI w. baza handlową założyli tu Portugalczycy. Od pocz. XVIII w. zaczęło się stałe osadnictwo arabskich plemion koczowniczych, którym od połowy XVIII w. przewodził ród As-Sabah. W tym czasie rozpoczęła się penetracja wybrzeża Kuwejtu przez brytyjską Kompanię Wschodnioindyjską, którą przerwała Turcja 1871, ustanawiając formalną zwierzchność sułtana nad Kuwejtem. W 1899 został zawarty tajny układ brytyjsko-kuwejcki o opiece, a 1914 układ o brytyjskim protektoracie nad Kuwejtem. W 1922 (traktat w Al-Ukajr) wytyczono granicę Kuwejtu z Arabią Saudyjską, tworząc strefę neutralną (1963 podzieloną między oba państwa), a 1923 — z Irakiem. W 1934 koncesję na poszukiwanie ropy naftowej otrzymały brytyjskie i amerykańskie towarzystwa, które utworzyły Kuwait Oil Company; później koncesje uzyskały także inni. Od 1946 eksploatuje się ropę na skalę przemysłową.
W 1961 Kuwejt uzyskał niepodległość (do 1968 związany z Wielką Brytanią układem wojskowym), 1962 uchwalono konstytucję. Państwo przystąpiło do ONZ (1963). Od czasu uzyskania państwowości przez Kuwejt do jego terytorium zgłaszał pretensje Irak. Wobec zagrożenia swej niepodległości Kuwejt zgodził się na wprowadzenie oddziałów Ligi Państw Arabskich jako sił rozjemczych (1973 Irak uznał ostatecznie niepodległość Kuwejtu). Dochody uzyskiwane z wydobycia ropy naftowej pozwoliły Kuwejtowi na szybki rozwój gospodarczy i cywilizacyjny. Dobrobyt rdzennych mieszkańców Kuwejtu (za takich uznano potomków rodzin osiadłych w Kuwejcie przed 1920) w znacznym stopniu tworzyli masowo zatrudniani obcokrajowcy, którym jednak odmawiano przyznania obywatelstwa. Kuwejt zdobył silną pozycję w świecie arabskim, udzielając kredytów i pożyczek (m.in. 1967 po wojnie z Izraelem). W wojnie iracko-irańskiej 1980–88 wspierał Irak. W połowie 1990 stosunki Kuwejtu z Irakiem stały się bardzo napięte z powodu żądań Kuwejtu rozliczenia się Iraku z finansowego wsparcia w okresie wojny z Iranem. W VIII 1990 wojska irackie zaatakowały i zdobyły Kuwejt, a emir i rząd schronili się w Arabii Saudyjskiej. Irak ogłosił aneksję Kuwejtu, co spotkało się z powszechnym potępieniem światowej opinii publicznej. Rada Bezpieczeństwa ONZ zażądała natychmiastowego wycofania się Iraku z Kuwejtu. wobec braku reakcji wojska sprzymierzone (gł. USA) rozpoczęły wojnę nad Zatoką Perską, zakończoną sukcesem II 1991 i wyzwoleniem Kuwejtu. W 1992 ONZ zaaprobowała przesunięcie granicy iracko-kuwejckiej na korzyść Kuwejtu (otrzymał 120 km2 roponośnego terenu oraz część irackiego portu Umm Kasr i pola naft. Ar-Rumajla). W 1992 przeprowadzono wybory do parlamentu (rozwiązanego przez emira 1986), w których zwycięstwo odniosła opozycja (i liberalna i fundamentalistyczna). Rząd Kuwejtu wydalił z kraju ok. 300 tys. Palestyńczyków (w większości obywateli Jordanii), uznanych za kolaborantów po opowiedzeniu się OWP po stronie Iraku. Wybory parlamentarne 1992, 1996, 1999 i 2003 pokazały wzrost siły opozycji antyrządowej (m.in. żądania zwiększenia kontroli parlamentu nad rządem, praw wyborczych dla kobiet — nadane 2005). W I 2006 Zgromadzenie Narodowe wybrało na 15. emira Kuwejtu Sabaha al-Ahmada al-Jabira al-Sabaha (po abdykacji niezdolnego do rządów poprzednika).
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia