Krzywicki Ludwik Joachim Franciszek, pseud. K.R. Żywicki, ur. 21 VIII 1859, Płock, zm. 10 VI 1941, Warszawa,
socjolog, działacz społeczny i publicysta,
Krzywicki Ludwik Joachim Franciszek
Encyklopedia PWN
fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
jeden z pierwszych popularyzatorów socjalizmu na ziemiach polskich, blisko związany z ruchem robotniczym do wybuchu I wojny światowej; redaktor wielu pism socjalistycznych; 1878–84, w czasie studiów matematycznych i medycznych w Warszawie, należał do grupy krusińszczyków, zwolenników S. Krusińskiego; krytykował program społecznego pozytywizmu warszawskiego; 1882–84 jeden z głównych tłumaczy i redaktorów przekładu 1 t. Kapitału K. Marksa. Od 1918 profesor Uniwersytetu Warszawskiego, Wyższej Szkoły Handlowej (później SGH) i Wolnej Wszechnicy Polskiej; od 1921 członek PAU. Wszechstronność zainteresowań i rozległa erudycja Krzywickiego pozwoliły mu twórczo pracować w wielu dziedzinach naukowych i podporządkować wyniki badań potrzebom socjologii, w której wychodził z założeń materializmu historycznego i której twierdzenia opierał na bogatym materiale historycznym; jego badania socjologiczne i ekonomiczne koncentrowały się głównie na 2 stadiach rozwoju społecznego — wspólnoty pierwotnej i kapitalizmu. Zajmował się analizą najniższych form więzi społecznych (propozycja podziału ustrojów społecznych na rodowe — oparte na więzi pokrewieństwa, i terytorialne, czyli klasowe — oparte na więzi rzeczowej, głównie środków produkcji), zagadnieniem rodowodu mechanizmów rozpowszechniania („wędrówki w czasie i przestrzeni”) i oddziaływania idei społecznej, porównawczą analizą rozwoju rolnictwa amerykańskiego i europejskiego, spółdzielczością jako drogą do uspołecznienia rolnictwa; Ludy (1893), Studia socjologiczne (1923), Społeczeństwo pierwotne, jego rozmiary i wzrost (1937), Wstęp do historii ruchów społecznych (1926); Dzieła (t. 1–9 1957–74); Wspomnienia (t. 1–3 1957–59).
