Kopenhaga
 
Encyklopedia PWN
Kopenhaga, København,
stolica i największe miasto Danii, w Regionie Stołecznym, na wschodnim wybrzeżu Zelandii i w północnej części wyspy Amager, nad cieśn. Sund.
— 510 tys. mieszk., zespół miejski 1,1 mln (2008), w skład zespołu miejskiego Kopenhagi wchodzi 20 gmin (w tym gminy: Kopenhaga i Frederiksberg); największy ośr. przem., zatrudniający ok. 1/4 ogółu zatrudnionych w kraju, handl. i finansowy Danii; rozwinięty przemysł środków transportu, gł. stoczn., maszyn., m.in. produkcja silników okrętowych, maszyn mleczarskich i chłodniczych, metal., elektrotechniczny i elektronicznych, poza tym włók., odzieżowy, chem., spoż., zwłaszcza mleczarski i piwowarski (Carlsberg), poligraficzny i hutn. (aluminium) oraz od XVIII w. porcelanowo-fajansowy (znana Król. Fabryka Porcelany). K. jest największym duńskim portem handl. (przeładunki ok. 10 mln t rocznie), połączonym promami ze Szwecją, Norwegią, Niemcami, Polską i Wielką Brytanią; węzeł międzynar. komunikacji lotn., na wyspie Amager port lotn. Kastrup; metro i liczne mosty; od 2000 przeprawa mostowo-tunelowa przez Sund (dł. 16 km) łączy K. z Malmö (Szwecja). Główny ośr. nauk. i kult. kraju; siedziba Duńskiej Król. Akad. Nauk i Literatury (zał. 1742) i wyższych uczelni, w tym: uniw. (zał. 1479), politechnika (zał. 1829), Król. Duńskiej Akademii Muzyki (zał. 1867), wyższej szkoły ekon. (zał. 1917) i roln. (zał. 1856); biblioteki, w tym uniwersytecka (zał. 1482). Kopenhaga jest ośr. turyst. o międzynar. znaczeniu, liczne muzea, m.in.: Ny Carlsberg Glyptotek (sztuka staroż., malarstwo fr. i duńskie), National Museet, Statens Museet for Kunst, B. Thorvaldsena oraz liczne zabytki architektury, parki (m.in. Park Król. z XVII w.), ogród bot. (zał. 1874, z obserwatorium astr. i statuą duńskiego astronoma T. de Brahe), największy w Skandynawii ogród zool. oraz słynny lunapark Tivoli.
Historia. Osada rybacka i targowa; po wzniesieniu 1167 zamku przez Absalona, bp Roskilde, rozrosła się w ważny ośrodek rzemieślniczy i handl.; 1254 prawa miejskie; do 1416 własność biskupów, następnie królów; od 1443 siedziba króla i stol. państwa; rozkwit w XVI–XVII w.; ważny ośrodek północnoeur. handlu tranzytowego (do 1807), przemysłu, szybki przyrost ludności; 1658–59 oblegana przez wojska szwedz.; 1660 duńsko-szwedz. traktat pokojowy w K. złagodził postanowienia pokoju w Roskilde (zwrot Bornholmu i Trondheim); niszczona w wyniku pożarów 1728 i 1795 oraz zbombardowania przez flotę bryt. 1807; 1801 duńsko-bryt. bitwa mor. na redzie portu (porażka floty duńskiej); po wojnie 1807–14 okres stagnacji, przełamanej w 2. poł. XIX w.
Zabytki. Architektoniczny obraz miasta kształtował się od XVI do pocz. XIX w. pod wpływem niderlandzkiego manieryzmu, późnego baroku i klasycyzmu. Najważniejsze zabytki: pałace Christiansborg (XVIII w., rekonstruowany XX w.), Charlottenborg (XVIII w., ob. akad. sztuk pięknych), Amalienborg (XVIII w., siedziba król.), Rosenborg (pocz. XVII w., król. zbiory sztuki), giełda (1. poł. XVII w.); kościoły: Św. Piotra (XVI–XIX w.), Św. Ducha (XVI, XVIII w.), Marmurowy (XVIII, XIX w.), Św. Trójcy, Zbawiciela, Holmens Kirke — wszystkie z XVII w., katedra NMP (pocz. XIX w.), nowoczesny kościół Grundtviga (1. poł. XX w.); budowle użyteczności publicznej z XIX i XX w. oraz osiedla mieszkaniowe (XX w.) wg projektów wybitnych architektów duńskich.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Kopenhaga, ulica i stary Kanał Nyhavn w centrum miastafot. S. Kuruliszwili/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Kopenhaga, pomnik Hansa Christiana Andersena fot. J. Gruszczyńska/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia