Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej,

ustawa zasadnicza państwa;

uchwalona 2 IV 1997 przez Zgromadzenie Narodowe, przyjęta przez naród polski 25 V 1997 w referendum; zastąpiła Konstytucję małą 1992; ma charakter konstytucji sztywnej, tzn. jej zmiana może być dokonana tylko w szczególnej procedurze, trudniejszej od zwykłej procedury ustawodawczej; zawiera uroczysty wstęp (preambułę) poprzedzający część normatywną tekstu oraz szeroki katalog zasad konstytucyjnych; zajmuje najwyższą pozycję w systemie prawa stanowionego, wszystkie inne akty prawne i działania osób urzędowych muszą być z nią zgodne (nad czym czuwa władza sądownicza, głównie Trybunał Konstytucyjny i Trybunał Stanu), jej postanowienia powinny być stosowane i realizowane bezpośrednio przez wszystkie organy i podmioty. Treścią Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej jest ustalenie zasad ustroju państwowego (rozdział I), pozycji jednostki wobec władz publicznych (rozdział II), systemu źródeł prawa (rozdział III) oraz organizacji, kompetencji, form działania i wzajemnych stosunków między najważniejszymi organami państwa; punktem wyjścia dla kształtu tych stosunków jest zasada podziału władz (władza ustawodawcza — sejm i senat; władza wykonawcza — prezydent i rząd; władza sądownicza — sądy i trybunały), stosunki między władzą ustawodawczą a wykonawczą opierają się na modelu parlamentarno-gabinetowego systemu, nadając mu postać tzw. parlamentaryzmu zracjonalizowanego i akcentując rolę sejmu jako przedstawiciela narodu; natomiast władza sądownicza opiera się na jej odrębności i niezależności oraz na monopolu sprawowania wymiaru sprawiedliwości; Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej określa też pozycję i podstawowe zasady zakresu działania samorządu terytorialnego.