Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie
 
Encyklopedia PWN
Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (KBWE),
konferencja dyplomatyczna państw europejskich (bez Albanii), Kanady i USA (1973–75), poświęcona opracowaniu zasad i norm dotyczących bezpieczeństwa europejskiego i współpracy między państwami, zakończona przyjęciem Aktu końcowego;
sprecyzował ją Apel Budapeszteński państw Układu Warszawskiego 1969; dużą rolę w przyspieszeniu jej zwołania odegrały układy między ZSRR i PRL a RFN z 1970, czterostronne porozumienie w sprawie Berlina Zachodniego z 1971, układy między NRD a RFN z 1972 i między CSRS a RFN z 1973, dialog sowiecko-amerykański (m.in. zawarcie porozumienia o ograniczeniu zbrojeń strategicznych z 1972); państwa zachodnie wyraziły zgodę na zwołanie KBWE pod warunkiem omówienia zagadnień dotyczących praw człowieka, kontaktów międzyludzkich oraz swobodnego przepływu informacji, a także podjęcia rozmów między NATO a Układem Warszawskim na temat konwencjonalnych sił w Europie Środkowej. KBWE poprzedziły rozmowy przygotowawcze XI 1972–VI 1973 w Helsinkach; odbywała się w 3 etapach: 1) na szczeblu ministrów spraw zagranicznych VII 1973 w Helsinkach, 2) w komisjach roboczych IX 1973–VII 1975 w Genewie, 3) VII–VIII 1975 w Helsinkach, zakończona podpisaniem przez przywódców 35 państw Aktu końcowego. Akt końcowy składa się z 4 części: 1) sprawy bezpieczeństwa europejskiego (deklaracja zasad stosunków między państwami i dokument dotyczący środków budowy zaufania), 2) problemy współpracy gospodarczej, naukowo-technicznej i ochrony środowiska człowieka, 3) sprawy współpracy humanitarnej w innych dziedzinach, 4) kontynuowanie prac konferencji; zawarta w części pierwszej deklaracja określa 10 zasad, którymi będą się kierować państwa biorące udział w KBWE w stosunkach wzajemnych: suwerenna równość i poszanowanie praw z niej wynikających, powstrzymanie się od groźby lub użycia siły, nienaruszalność granic, integralność terytorialna, pokojowe załatwianie sporów, nieingerencja w sprawy wewnętrzne państw, poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności, równouprawnienie i prawo narodów do samostanowienia, współpraca między państwami, wykonywanie w dobrej wierze zobowiązań wynikających z prawa międzynarodowego. Uchwały KBWE w Helsinkach są potwierdzeniem powojennego ładu terytorialnego w Europie. Przewidują one możliwość pokojowych zmian granic, co pozwoliło na zjednoczenie Niemiec w zgodności z Aktem końcowym. Przyjęte na KBWE standardy w odniesieniu do praw człowieka i swobód obywatelskich ułatwiły demokratyczne przemiany w państwach Europy Środkowej i Wschodniej. Zgodnie z postanowieniami Aktu końcowego dotyczącymi dalszych działań po KBWE X 1977–III 1978 odbyło się Spotkanie Belgradzkie, na którym przyjęto Dokument końcowy potwierdzający postanowienia Aktu końcowego; XI 1980–III 1983 — Spotkanie Madryckie, w przyjętym Dokumencie końcowym (5 rozdziałów dotyczących zasad KBWE, wojskowych aspektów bezpieczeństwa, współpracy w dziedzinach humanitarnych, współpracy w rejonie Morza Śródziemnego) podjęto decyzję o zwołaniu Konferencji Sztokholmskiej. W 1991–92 członkami KBWE zostały państwa powstałe po rozpadzie ZSRR, Jugosławii i Czechosłowacji oraz Albania. W VII 1992 odbyło się spotkanie 52 państw (Jugosławia formalnie zawieszona), zwane Helsinki II, zakończone podpisaniem Dokumentu końcowego; przyjęte w nim postanowienia dotyczyły wzmocnienia środków zapobiegajacych konfliktom i postępowania na wypadek kryzysów, łącznie z możliwością prowadzenia operacji pokojowych; powołano Urząd Wysokiego Komisarza ds. Mniejszości Narodowych, Forum KBWE ds. współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa; XII 1994 na spotkaniu w Budapeszcie KBWE zmieniła nazwę na Organizację Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE).
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia