Komunistyczna Partia Polski

Komunistyczna Partia Polski (KPP), do 1925 Komunistyczna Partia Robotnicza Polski,

partia polityczna, założona 16 XII 1918 w wyniku połączenia SDKPiL i PPS-Lewicy, od 1919 sekcja Międzynarodówki Komunistycznej (Kominternu).

Do 1925 pod nazwą Komunistyczna Partia Robotnicza Polski; początkowo liczyła na szybki wybuch międzynarodowej rewolucji socjalistycznej, dążyła do zbudowania ogólnoświatowego lub ogólnoeuropejskiego, socjalistycznego państwa federacyjnego, zwalczała odradzające się państwo polskie; nie wzięła udziału w wyborach do Sejmu Ustawodawczego 1919, dopiero od 1922 miała frakcję w sejmie; opowiadała się za nacjonalizacją głównych gałęzi gospodarczych i ziemi; 1918–19 uczestniczyła w działalności Rad Delegatów Robotniczych i utworzeniu KCZZ. W 1921–23 zmieniły się założenia programowe KPP — propagowano hasła: 2 etapy rewolucji (burżuazyjno-demokratyczny i socjalistyczny), utrwalenie niepodległości Polski i prawo samookreślenia narodów aż do oderwania od Polski, ziemia dla chłopów i rząd robotniczo-chłopski. W 1923 powstały organizacje autonomiczne: Komunistyczna Partia Zachodniej Białorusi (KPZB) i Komunistyczna Partia Zachodniej Ukrainy (KPZU); KPP były podporządkowane: KZMP, od 1924 Czerwona Pomoc w Polsce; pod jej wpływem działały m.in. NPCh, PPS-Lewica, ZLCh „Samopomoc”. Po 1924, podobnie jak w międzynarodowym ruchu komunistycznym, ujawniły się tendencje do ultrarewolucyjności, a po poparciu przez KPP 1926 przewrotu J. Piłsudskiego trwała 1926–29 walka 2 frakcji: tzw. mniejszości (J. Leszczyński, J. Heryng, S. Amsterdam i in.) oraz tzw. większości (M. Koszutska, A. Warski i in.). Od 1929 KPP, w której władzę przejęła mniejszość (sekretarz generalny J. Leszczyński), głosiła poglądy: o istnieniu warunków do wybuchu rewolucji socjalistycznej i utworzenia Polskiej Republiki Rad z ustrojem opartym na wzorach sowieckich (na obszarze bez Kresów, Gdańska, Śląska i Pomorza), możliwości rewolucyjnego wyjścia z kryzysu gospodarczego, o tzw. socjalfaszyzmie i ludofaszyzmie (odrzucenie współpracy z Centrolewem, utworzenie 1931 Lewicy Związkowej, zaostrzenie akcji strajkowych). W 1935 z inicjatywy J. Stalina nastąpiła zasadnicza zmiana w programie KPP, poparto koncepcję frontu ludowego (uznanie istnienia II RP, jej ustroju politycznego i granic zachodnich, konieczności obrony niepodległości Polski, możliwość porozumienia z władzami, m.in. PPS i SL). Organy prasowe: „Czerwony Sztandar”, „Nowy Przegląd”. W 1936–38 członkowie KPP walczyli w hiszpańskiej wojnie domowej po stronie republiki. KPP liczyła: 1919 ok. 7–8 tysięcy członków, 1923 ok. 5,5 tysiąca, 1934 ok. 10 tysięcy (37% chłopi), z przewagą Żydów, Białorusinów i Ukraińców. W 1937 Stalin podjął decyzję o likwidacji KPP (formalnie zaakceptowaną przez władze Międzynarodówki Komunistycznej); rozpoczęto ograniczanie jej działalności (aresztowanie w ZSRR i stracenie większości przywódców partii), a 1939 dokonano ostatecznej likwidacji KPP oraz KPZB, KPZU, KZMP i Czerwonej Pomocy w Polsce (pod zarzutem opanowania ich przez prowokatorów i szpiegów).