Komunistyczna Partia Czechosłowacji

Komunistyczna Partia Czechosłowacji (KPCz), Komunistícká Strana Ceskoslovenska (KSČ),

czechosłowacka partia polit., zał. 1921 jako sekcja Międzynarodówki Komunistycznej;

1938 zdelegalizowana; 1939 słowac. działacze KPCz, za zgodą KC, zał. także konspiracyjną Komunist. Partię Słowacji (KPS); od 1941, po układzie między rządami sowieckim i czechosłowackim na emigracji, dokooptowano przedstawicieli KPCz do Czechosł. Rady Państwa w Londynie; w czasie II wojny światowej komuniści uczestniczyli w ruchu oporu, a KPS 1944 współkierowała powstaniem słowackim; III 1945, w przededniu wkroczenia Armii Czerwonej do Czechosłowacji, przywódcy działających w Wielkiej Brytanii partii demokr. zawarli w Moskwie porozumienie z zagr. kierownictwem KPCz o utworzeniu wspólnego rządu; II 1948 zrezygnowała z rządów w koalicji z partiami demokr., sprawując odtąd pełnię władzy; IX 1948 połączyła się z KPS; zjednoczona partia zakończyła rozpoczętą wcześniej nacjonalizację przemysłu i przeprowadziła kolektywizację rolnictwa; wieloletni przywódca Komunistycznej Parii Czechosłowacji, K. Gottwald, wprowadził wzorowany na sowieckim reżim policyjny; politykę represji, złagodzoną po śmierci Gottwalda i XX zjeździe KPZR, kontynuował kolejny przywódca partii A. Novotný; 1968 KPCz, po objęciu kierownictwa przez A. Dubčeka, zainicjowała reformy polit. i społ. (praska wiosna), przerwane przez interwencję wojsk Układu Warsz.; następca (od 1969) Dubčeka, G. Husák, w dużej mierze przywrócił poprzednie metody kierowania w polityce i gospodarce, poddając represjom zwolenników reform; po zmianach polit. w ZSRR w 2. poł. lat 80. pozycja partii zaczęła słabnąć; pozbawiona poparcia z zewnątrz i otoczona niechęcią w kraju KPCz, po manifestacjach XI 1989, oddała władzę demokr. opozycji; jednocześnie w partii rozpoczął się proces przewartościowań ideol., któremu towarzyszyły zmiany organizacyjne, zwłaszcza oddzielenie się KPS (ob. Partii Lewicy Demokr.); od 1991 działa pod nazwą Komunist. Partia Czech i Moraw.