Kołobrzeg

rys. Z. Kwiatkiewicz/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

Kołobrzeg,

m. powiatowe w województwie zachodniopomorskim, na pograniczu Równiny Białogardzkiej i Wybrzeża Trzebiatowskiego, u ujścia Parsęty do Morza Bałtyckiego.

Ludność miasta: ogółem — 46,3 tys. mieszkańców (2019)

Gęstość zaludnienia: 1 781,1 os/km² (2019)

Powierzchnia: 26 km²

Współrzędne geograficzne: długość geograficzna: 15°35′E, szerokość geograficzna: 54°11′N

Data założenia miasta: VII–VIII w.

Prawa miejskie: nadanie praw — 1255

Oficjalne strony WWW: www.kolobrzeg.pl

port handl. i rybacki; siedziba Pol. Żeglugi Bałtyckiej; filia szczec. Transoceanu; filia Mor. Inst. Rybackiego w Gdyni; przemysł gł. spoż., zwłaszcza rybny, ponadto zakłady mięsne, cukiernicze, mleczarnia, rozlewnia wód miner.; Zespół Szkół Mor.; duże kąpielisko mor., uzdrowisko i ośr. wypoczynkowy; szpitale uzdrowiskowe, sanatoria, zakłady przyrodoleczn., ośr. sanatoryjno-wypoczynkowe; leczenie chorób narządów ruchu i reumatycznych, układów: oddechowego, krążenia, wydzielania wewn. i przemiany materii (kąpiele solankowe i borowinowe); liczne ośr. wczasowe; plaża, molo, latarnia mor., duży park nadmor.; muzea: Miasta Kołobrzeg, Oręża Pol.; amfiteatr (festiwale piosenki żołnierskiej).

Historia.

Najstarsza osada z VII–VIII w. na Wyspie Solnej; na miejscu dzisiejszego Budzistowa w poł. IX w. gród, otoczony wałem drewniano-ziemnym; 967–972 włączony do państwa Piastów; w 2. poł. X w. gród umocniony przez Mieszka I lub Bolesława I Chrobrego; w X/XI w. powstało podgrodzie. Wczesnośredniowieczny Kołobrzeg rozwijał się dzięki eksploatacji salin (od VII/VIII w.) i eksportowi soli na Śląsk i do Wielkopolski, hutnictwu, rybołówstwu i handlowi mor. (m.in. ze Skandynawią). W XI w. przejściowo biskupstwo (zał. 1000 przez Bolesława I Chrobrego); następnie ośr. jednego z księstw pomor.; po zajęciu przez Bolesława III Krzywoustego (pocz. XII w.) — kasztelania; od 2. poł. XIII w. lenno biskupów kamieńskich, którzy przenieśli miasto bliżej morza i salin; prawa miejskie 1255; zasiedlony przez Niemców z Lubeki i Gryfii uległ stopniowej germanizacji; od pocz. XIV w. czł. Hanzy; w XVI w. ożywione stosunki handl. z Wielkopolską i Prusami Król.; od 1653 pod panowaniem Brandenburgii, dzielił losy polit. Pomorza Zachodniego; zamieniony w twierdzę (do 1783), utracił dawne znaczenie; od końca XVIII w. uzdrowisko (solanki, borowiny); od 1859 połączenie kol. ze Szczecinem i od 1870 z Gdańskiem. Podczas II wojny światowej twierdza niem.; 2 oddziały robocze jeńców radzieckich i wł. oraz 2 obozy pracy przymusowej; po przełamaniu gł. umocnień Wału Pomorskiego, po zaciętych walkach opanowany 18 III 1945 przez 1. armię WP; w czasie działań wojennych zniszczony w ok. 90%; od 1945 w granicach Polski, odbudowany. Po 1918–75 i od 1999 siedziba powiatu.

Zabytki.

Gotycka konkatedra (przed 1321–XV w., spalona 1945, częściowo odbud.); późnogot. katownia (XV w., przebudowa XVII w.); kamienica Schlieffenów (XV w. i ok. 1540, rekonstruowana); neogot. ratusz (1829–32, K.F. Schinkel, z partiami z XV w.); fragmenty got. murów; Pomnik zaślubin Polski z morzem (odsłonięty 1963, projekt W. Tołkina).